Editie 2012 van het Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis

Goran Proot (red.)
Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis 19/2012

Uitgeverij Vantilt, juni 2012

paperback, 256 pagina’s, 23 x 16 cm
ISBN 9789460040948, verkoopprijs € 27,50

bestel bij: bol.com | Cosmox | De Slegte |

Bij de Nederlandse Boekhistorische Vereniging (NBV) verschijnt jaarlijks een bundel met meestal zeer lezenswaardige artikelen op het gebied van de boekgeschiedenis.
Leden van de NBV ontvangen het jaarboek als onderdeel van hun lidmaatschap, maar belangstellenden kunnen het boek ook gewoon via de boekhandel aanschaffen.

Dit jaar is het een themanummer met artikelen over boekvormgeving vanaf de Middeleeuwen tot nu.

Dit jaarboek is een themanummer over vormgeving en design van boeken vanaf de Middeleeuwen tot vandaag. Aan de hand van een overzicht van edities van de Imitatio Christi reflecteert David McKitterick over de vraag welke typografische ingrepen überhaupt door lezers worden opgemerkt.

Deelaspecten van het binnenwerk van handgeschreven en gedrukte boeken worden belicht door Erik Kwakkel (het formaat van elfde-eeuwse manuscripten), Claire Bolton (het belang van onzichtbaar zetsel gebruikt om te spatiëren) en Christoph Reske (de invloed van techniek op leesbaarheid van lettertypes).

Maar ook de buitenkant van het boek komt ruimschoots aan bod in artikelen van Nicholas Pickwoad en Erik Geleijns. Daarnaast wordt de vormgeving van specifieke tekstgenres behandeld, zoals Griekse abc-boeken (Androniki Sioki)en woordenboeken (Simon Rosenberg). In een verrassende bijdrage ontvouwt vormgever Geoffrey Brusatto de creatieve mogelijkheden van het gedrukte vel als uitgangspunt voor parallelle leespaden in het boek van morgen. (uitgever)

NBV – De Nederlandse Boekhistorische Vereniging is er voor een ieder die het oude en het nieuwe boek in al zijn verschijningsvormen een warm hart toedraagt. De NBV, opgericht in 1993, is een actieve vereniging met ca. 650 leden, van prominente wetenschappers tot amateur-onderzoekers, van journalisten tot antiquaren. De vereniging is statutair gevestigd te Leiden en opereert sinds 1997 onder auspiciën van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde.

Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis 2011

Goran Proot (red.)
Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis 18/2011

Uitgeverij Vantilt, juni 2011

paperback, illustraties, 228 pagina’s, 23 x 16 cm
ISBN 9789460040733, verkoopprijs € 29,50

te koop bij bol.com

De achttiende editie van het Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis voert ons van Antwerpen naar Peru en van Nederland naar Zuid-Afrika. Ignaz Matthey tilt de sluier op van de handel in porno en de vervolging daarvan aan het begin van de twintigste eeuw. Janneke Weijermars laat haar licht schijnen over de natievorming in de periode 1815-1830, toen de Lage Landen politiek even één waren. Arnold Lubbers behandelt de functie en organisatie van leesgezelschappen in de negentiende eeuw. Ook Suzan Folkerts gaat op zoek naar lezers en gebruikers. Middelnederlandse Bijbelvertalingen zijn haar vertrekpunt. Kristof Selleslach stelt een nieuw boekhistorisch instrument voor dat duizenden ornamenten uit Antwerpse drukken uit de periode 1541-1600 aan ateliers verbindt en waarmee onze kennis over – onder andere – het fonds van Christoffel Plantijn kan worden bijgesteld. In een review licht Frank de Glas twee pas verschenen boekhistorische werken die handelen over de toekomst van het (elektronische) boek kritisch door.

NB – De definitieve versie van het omslag van het jaarboek is anders geworden dan op eerdere afbeeldingen was te zien.

 

Jaarboek van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen 2009

I. de la Fontaine Verwey (red.)
Jaarboek van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen 2009

Uitgeverij de Buitenkant, april 2010

genaaid gebonden in linnen band, illustr., 224 pagina’s, 21 x 15,5 cm
ISBN 9789076452999, verkoopprijs € 35,00

te koop bij bol.com

Inhoud:
– Boek van het jaar: ‘Een podium voor de dwarsligger. Der Zwiebelfisch, eine kleine Zeitschrift fúr Buchwesen und Typographie’ door Paul van Capelleveen
– ‘De eeuw dat Amsterdam wereldboekenstad was’ door Paul Dijstelberge
– ‘De rekenmeester Johan Coutereels en zijn werken. Proeve van een bibliografie’ door Klaas Hoogendoorn
– ‘Een bijzonder exemplaar van Ludolf van Ceulen, De arithmetische en geometrische fondamenten’ door Klaas Hoogendoorn
– ‘De dag, een bibliofiel curiosum uit 1922’ door Gerard Jaspers en Henk Duijzer
– ‘Vormveranderingen bij kinderboeken van vroeger en nu’ d0or Frits Booy

Het Nederlands Genootschap van Bibliofielen, opgericht in 1990, geeft vanaf 1993 jaarlijks een Jaarboek uit met gevarieerde bijdragen op het gebied van de boekgeschiedenis. Gedrukt in een oplage van 500 ex., waarvan 200 genummerd.

In 2004 is er een cassette verschenen waarin de eerste tien jaargangen zijn gebundeld, aangevuld met een register.
Dit register is ook afzonderlijk leverbaar.

Zie ook Jaarboek 2008

Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis 2010

Berry Dongelmans (red.)
Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis 17/2010
Kopij en druk revisited

Uitgeverij Vantilt, juni 2010

paperback, illustraties, 228 pagina’s, 23 x 16 cm
ISBN 9789460040498, verkoopprijs € 29,50

te koop bij bol.com

In 1962 verscheen de inmiddels klassiek geworden publicatie ‘Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie’ van W.Gs. Hellinga, met bijdragen van H. de la Fontaine Verwey en G.W. Ovink (de volledige tekst van deze uitgave is hier te vinden, op de website dbnl.org). Eerstgenoemde bracht in een cultuurhistorische schets het boek in beeld van de vijftiende tot en met de twintigste eeuw. Ovink richtte zich op het productieproces van het boek en dan met name op de technische ontwikkelingen met betrekking tot boekdruk en illustratie.

Nu, bijna vijftig jaar later, herlezen diverse boekenwetenschappers de opstellen van De la Fontaine Verwey en Ovink. Voor dit jaarboek beschouwen zij deze klassieke teksten in het licht van de huidige stand van de boekwetenschap.

Kate Rudy en Ed van der Vlist doen dat voor de veertiende eeuw, Marieke van Delft en Jan Willem Klein voor de vijftiende eeuw en Elly Cockx en Willem Heijting voor de zestiende eeuw. De zeventiende eeuw is van de hand van Paul Dijstelberge en Piet Verkruijsse, terwijl Hannie van Goinga en Jeroen Salman de achttiende eeuw herijken. José de Kruif en Berry Dongelmans buigen zich over de negentiende eeuw en Laurens van Krevelen en Adriaan van der Weel ten slotte, nemen de twintigste eeuw voor hun rekening.

Zo biedt dit themanummer een eigentijds overzicht van de geschiedenis van het boek (handschrift én druk) door zeven eeuwen, waarbij nieuwe ontwikkelingen en opvattingen in de vakbeoefening worden gecombineerd met spraakmakende studies sinds 1962.

– Jaarlijks brengt de NBV, de Nederlandse Boekhistorische Vereniging, het Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis uit, dat een gevarieerd overzicht geeft van nieuw onderzoek op het gebied van de Nederlandse boekgeschiedenis. De leden van de NBV ontvangen een exemplaar, maar het boek is ook in de boekhandel te koop.

Website Nederlandse Boekhistorische Vereniging

Cover – Het definitieve omslag van het Jaarboek is anders geworden dan het oorspronkelijke ontwerp. Ter informatie hier een afbeelding van het eerdere omslag, zoals ik dat bij dit bericht had gezet.

Zie ook: Overzicht van alle verschenen Jaarboeken

Goud en koper in de boekenwereld – opstellen van Frans A. Janssen

Frans A. Janssen
Goud en koper in de boekenwereld

Bert Bakker, januari 2008

Paperback met flappen, 255 pagina’s, 24 x 17,50 cm
ISBN 9789035131293, verkoopprijs oorspr. € 37,50, m.i.v. april 2010 verkrijgbaar voor € 7,90

te koop bij bol.com

‘sulcken boecken sijn in d’een handt gout datse in de andere handt maer coper en wesen’

De betekenis van de woorden ‘goud’ en ‘koper’ in bovenstaand citaat is duidelijk: hetzelfde boek kan door het ene bedrijf tot een commercieel succes gemaakt worden, terwijl het bij een ander bedrijf maar niet wil verkopen. Deze bundeling opstellen vertelt over de wisselvalligheden in de wereld van de boekdrukkunst, over hoogte- en dieptepunten.

De bijdragen in dit boek handelen onder meer over de vrees dat het boek uit onze cultuur zal verdwijnen, de verdwijning van de boekencollecties in kloosters, de diefstal van exemplaren van de Gutenberg-bijbel, de rol van alcohol op de werkvloer van drukkerijen, de nog steeds voortdurende roem van de letterontwerper en drukker Bodoni, Balzacs roman Verloren illusies als bron voor onze kennis van de Franse boekenwereld rond 1820, de beeldvorming van bibliotheken en de rol van de fotografie daarin, en de bijzondere betekenis die particuliere bibliotheken kunnen hebben ten opzichte van de openbare instellingen.

Deze opstellen van Frans A. Janssen komen voort uit zijn fascinatie voor zowel het maken van gedrukte boeken als de vaak roerige historie die achter deze gedrukte exemplaren schuilgaat. Het eerste deel handelt over de ‘architectuur’ van het boek: de presentatie van tekst en beeld. Het tweede aspect hangt samen met de overlevering van boeken, met het verzamelen en gebruiken ervan door particulieren en bibliotheken.

Frans A. Janssen (1939) was van 1989 tot 2004 hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam in de Geschiedenis van Boek en Bibliotheek; oratie in 1989: Auteur en drukker in de geschiedenis van de typografische vormgeving. Zijn specialisme binnen de boekwetenschap omvat de analytische bibliografie (de geschiedenis van de techniek van het maken van boeken) en de geschiedenis van de typografische vormgeving. Ook was hij een aantal jaren directeur van de Bibliotheca Philosophica Hermetica in Amsterdam.

Bij ‘Desmet Live’ is een gesprek te zien met Frans A. Janssen, sept. 2008

In de Volkskrant schreef Kees Fens een recensie, 28 dec. 2007

Bespreking bij Cadoc.nl op 23 jan. 2008

– In de Ramsjkrant van april 2010 verscheen dit boek voor de prijs van €  7,90 !!

Apollo in Brasserie Lipp / Hermans-uitgave in de ramsj

Benders-Apollo-2001Raymond J. Benders, Wilbert Smulders
Apollo in Brasserie Lipp
Bespiegelingen over Willem Frederik Hermans

Uitgeverij De Bezige Bij, 2001

gebonden, illustr., 252 pagina’s, 22 x 14 cm
ISBN 9789023439752, verkoopprijs € 23,50 / 7,90

te koop bij bol.com

In september 2000 is een driedaags WFH festival gehouden in samenwerking met Theater De Balie en de Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam. Een aantal bijdragen van het festival is door het Willem Frederik Hermans Instituut opgenomen in deze bundel.

NBD|Biblion recensie
Zeer verschillende aspecten van leven en werk van de schrijver W.F. Hermans (1921-1995) krijgen een plaats in dit boek met ‘bespiegelingen’, vaak teksten van lezingen gehouden op het WFH-festival 2000. Er zijn vermakelijke en soms ontroerende herinneringen van vrienden en tijdgenoten: herinneringen van Nooteboom, Hofland en Benders bijvoorbeeld, een mooi anekdotisch stuk van Wilbert Smulders, maar ook hoofdredacteur Sandberg over Hermans als columnist Bijkaart in Het Parool; een grappig hagiografisch stuk van Arjan Peters, etc. Dan is er een gedeelte met beschouwingen over het werk. Een mooi stuk over ‘Au pair’ van Hella Haasse, een interessante beschouwing over ‘Mandarijnen op zwavelzuur’ van Smulders en een analyse van een gedicht van W.F.H. door Wiel Kusters vallen met name op. De problemen bij de totstandkoming van het Volledig Werk worden besproken, alsook het, al dan niet als teleurstellend ervaren, toneelwerk van Hermans. Dit mooie en nuttige boek eindigt met standpuntbepalingen tegenover Hermans door schrijvers als Brakman, Van Weelden, Boomsma en Enter. Met fraaie zw.w. foto’s; kleine druk. (Biblion recensie, Redactie)

Deze uitgave is nu in de ramsj terechtgekomen en verkrijgbaar voor € 7,90.

website Willem Frederik Hermans Instituut

Uitgebreide recensie bij NRC Boeken, door Ronald Havenaar, 31 augustus 2001

Vermelding bij weblog De Recensie, door Maarten Dessing, 16 juli 2008

Nederlands Genootschap van Bibliofielen – Jaarboek 2008

 

Jaarboek-Bibliofiel-2008
I. de la Fontaine Verwey e.a.
Jaarboek van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen 2008

Uitgeverij de Buitenkant, april 2009

Gebonden in linnen band, 228 pagina’s, 21 x 15,5 cm
ISBN 9789076452562, verkoopprijs € 35,00

te koop bij bol.com

Inhoud:
– Boek van het jaar: ‘geprent bi mi, Jan Seversoen, inden jare duysent vijfhonder ende acht. De historie vanden vier Heemskinderen’, door Irene Spijker
– ‘Die spieghel vanden leven ons Heren Jhesu Christi in een middeleeuws lectionarium it het Sint-Ursulaklooster te Haarlem’, door Gerard Jaspers.
– ‘Franse koningen en typografie: Frans I, Lodewijk XIV en Lodewijk XVI’, door Frans A. Janssen.
– ‘De denkende huisvrouw. Gedrags-, huishoud- en kookboeken uit twee eeuwen’, door Willem Heijting.
– en Jan Rijsterborgh en Wolbert Vroom schrijven over hun ex-libris.

Het Nederlands Genootschap van Bibliofielen, opgericht in 1990, geeft vanaf 1993 jaarlijks een Jaarboek uit met gevarieerde bijdragen op het gebied van de boekgeschiedenis. Gedrukt in een oplage van 500 ex., waarvan 200 genummerd.

In 2004 is er een cassette verschenen waarin de eerste tien jaargangen zijn gebundeld, aangevuld met een register.
Dit register is ook afzonderlijk leverbaar.

Zie ook Jaarboek 2009

Boekenwijsheid – 30 boeken uit de 16e/18e eeuw

Bos-Boekenwijsheid
• Jan Bos, en Erik Geleijns (red.)
Boekenwijsheid
Drie eeuwen kennis en cultuur in 30 bijzondere boeken

De Republiek der Verenigde Nederlanden was lange tijd het belangrijkste boekproducerende land van de wereld. Nederlands drukwerk werd in de 17de en 18de eeuw in heel Europa bejubeld om zijn hoge kwaliteit. Naast uitgaven van Vondel, Hooft en Huygens produceerden Nederlandse drukkers als Blaeu en de Elzeviers wereldberoemde atlassen, revolutionaire wetenschappelijke teksten en omvangrijke historische werken.

Van 1982 tot 2009 werkte het bureau Short Title-Catalogue, Netherlands (STCN) van de Koninklijke Bibliotheek aan een Nederlandse bibliografie voor de periode 1540­–1800. In bijna 200.000 titels is daarmee de volledige boekproductie van de Republiek in kaart gebracht. De STCN-database bevat behalve literatuur, atlassen en wetenschappelijke werken ook almanakken, gebedenboeken en pamfletten die ons een blik gunnen in het leven van alledag. Een ware schatkamer voor wetenschappers en bibliofielen.

In deze uitgave belichten 30 gerenommeerde wetenschappers – onder wie Vincent Ieke, Arnold Heertje en Jaap Bruyn – het oude boek dat zij als het mooiste of belangrijkste in hun vakgebied beschouwen. Vanzelfsprekend komen de Statenbijbel, Hugo de Groot en Hieronymus van Alphen aan bod, maar ook de Latijnse gedichten van Janus Dousa, Golius’ Arabische woordenboek en 18de-eeuws erotisch proza. Allemaal gedrukt in Nederland, bewaard in Nederlandse bibliotheken en te vinden in de STCN.

(tekst uitgever)

Uitgeversmaatschappij Walburg Pers, juni 2009 / gebonden – 256 pag. – afm. 25 x 17 cm /  ISBN 9789057306259 / Verkoopprijs 29,95 Euro

Bespreking door Piet Offermans, op website Rabelais, sept. 2009 (pdf)

Artikel Reformatorisch Dagblad door Rudy Ligtenberg, 1 juli 2009.

– De boeken uit dit boek waren samen met andere exemplaren uit de 16de t/m 18de eeuw te zien op een tentoonstelling bij Museum Meermanno in Den Haag van  3 oktober 2009 t/m 10 januari 2010.