‘Hier is het allemaal begonnen’ – boekje voor liefhebbers van literair wandelen en Harry Mulisch

De gemeente Haarlem maakt werk van het eren van zijn enige ereburger, Harry Mulisch. Op 30 oktober is het twee jaar geleden dat de schrijver overleed en een van de activiteiten om hier aandacht aan te geven is het uitbrengen van een literaire wandelgids, het boekje: ‘Hier is het allemaal begonnen’.

Het boekje is geschreven door Wim Vogel, neerlandicus en kenner van de Haarlemse literatuur. Hij stelde een speciale tocht door de stad samen, die langs plekken gaat die Mulisch uitgebreid beschreef, of ook frequenteerde voordat hij op dertigjarige leeftijd in 1958 naar Amsterdam verhuisde.

De tocht voert langs het stadhuis, het oude Brinkmann-restaurant en voorheen kunstenaarssociëteit Teisterbant, het beeld van Coster, Grote of St. Bavokerk, en dwars door Haarlem-Zuid en de Hout.

Het boekje van Wim Vogel verschijnt in een verzamelaarsoplage van vijfhonderd exemplaren en het eerste exemplaar wordt overhandigd aan de Haarlemse schrijver Lodewijk Wiener tijdens een feestelijke avond in het Haarlems stadhuis op dinsdag 30 oktober, twee jaar na Mulisch’ overlijden.

UPDATE – 1 nov. 2012

De titel van het boekje blijkt te zijn: ‘Hier is alles begonnen’.

Literaire avond over Mulisch op 30 oktober 2012
Stichting Literair Haarlem organiseert op 30 oktober een speciale avond rond Mulisch in de Gravenzaal van het stadhuis. Op deze avond presenteert De Bezige Bij  twee nieuwe boeken rond Mulisch namelijk ‘Logboek’, bijgehouden door Mulisch tijdens het schrijven van zijn boek  De ontdekking van de hemel’ en ’64 + 1′, door Jan Timman. Marita Matthijsen houdt een lezing. Daarnaast neemt L.H. Wiener het eerste exemplaar van de Mulisch’ wandelgids van Wim Vogel in ontvangst.

Van Wim Vogel verschenen eerder al twee literaire wandelgidsen:

1995 – Literaire wandelgids van Haarlem, Schuyt & Co, 224 blz., ƒ 39,50 (recensie NRC)

2009 – Het verrukkelijk gelegen Overveen en Bloemendaal. Literaire wandelingen. Met foto’s van Chris Hoefsmit, Haarlem 2009, € 22,50 (recensie NRC)

‘O en voorgoed voorbij’ – Onno Blom op reis langs Nederlandse schrijversgraven

Onno Blom, Werry Crone (fotograaf)
O en voorgoed voorbij
langs graven van Nederlandse schrijvers

Uitgeverij De Arbeiderspers, mei 2012

Hardcover, 176 pagina’s, 21 x 14,5 (oblong) cm
ISBN 9789029584098, verkoopprijs € 22,50

te koop bij o.a.: bol.com |

Schrijversgraven, als bedevaartsoord of gewoon als doel voor een uitstapje, om wat te mijmeren over de vergankelijkheid, geïnspireerd door de teksten op de vaak verweerde grafstenen.

Wanneer ik stierf en zij die mij beminden
Rondom mijn baar staan en de een d’andre vraagt:
Wat hadt ge lief in hem…

Dit zijn de eerste regels van het gedicht van Albert Verwey, dat is uitgehouwen in zijn grafsteen op de Algemene Begraafplaats te Noordwijk.

Het graf van Albert Verwey was de eerste restauratie die werd uitgevoerd met steun van het fonds ‘Perzik van Onsterfelijkheid’, opgericht in 2009 met het doel schrijversgraven te behouden en te herstellen.

Bij de onthulling van de gerestaureerde grafsteen op 5 oktober 2011 werd een toespraak gehouden door Onno Blom. Het lezen van deze tekst geeft een indruk van hetgeen u kunt verwachten van het boek ‘O en voorgoed voorbij’, waaraan hij op dat moment al bezig was.

Voor dit boek bezochten Onno Blom en Werry Crone, 21 graven van vaderlandse schrijvers. Zij legden vast hoe de schrijvers ‘erbij liggen’, hoe hun laatste uren zich voltrokken, hun laatste woorden klonken. Van Louis Couperus in Den Haag, Conrad Busken Huet in Parijs en Annie M.G. Schmidt in Amsterdam tot Gerard Reve in Machelen aan de Leie.

Onno Blom (1969) is biograaf en letterkundige. Momenteel werkt hij aan de biografie van Jan Wolkers.
Werry Crone (1955) werkt bij Trouw en was’ fotojournalist van het jaar’ in 1995. Hij won meermaals prijzen bij De Zilveren Camera.

‘O en voorgoed voorbij’ wordt gepubliceerd in samenwerking met Perzik van Onsterfelijkheid, een Fonds op Naam van de Koninklijke Boekverkopersbond bij het Prins Bernhard Cultuurfonds, dat zich tot doel stelt de graven en grafmonumenten van schrijvers te restaureren en te behouden.

Recensies

meer funeraire literatuur

De toegenomen belangstelling voor schrijversgraven is voor een deel te danken aan onderstaande uitgaven die eerder verschenen:

• Hans Heesen, Harry Jansen, Ed Schilders | Waar ligt Poot? ; over de dood en de laatste rustplaats van Nederlandse en Vlaamse schrijvers | Uitgeverij De Prom, 1997 (uitverkocht)

• Hans Heesen, Harry Jansen | Pen in ruste ; schrijversgraven in Midden-Nederland | Uitgeverij De Prom, 2001 (uitverkocht)

• Hans Heesen, Harry Jansen, Ed Schilders | Behoudens deze steen ; een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen | Uitgeverij Aspekt, 2004

• Aad Meinderts, Jessica Swinkels (foto’s) | Een literaire roadtrip ; in 30 dagen langs 100 schrijversgraven | Uitgeverij Bas Lubberhuizen, 2010 | zie elders bij BoB

‘Door gevleugelde voeten betreden’ – literair wandelen in Groningen

Roos Custers, Nick ter Wal
Literaire Wandeling Groningen
Door gevleugelde voeten betreden

Uitgeverij Kleine Uil, mei 2012

paperback, 144 pagina’s
ISBN 9789491065231, verkoopprijs € 10,00

bestel bij: bol.com | Cosmox |

Literair wandelen, individueel of in groepsverband, is voor veel mensen een geliefde bezigheid. Voor de stad Groningen verschijnt er deze maand een nieuwe uitgebreide gids.

Groningen is een literaire stad. Grote kans dat je in de binnenstad een schrijver in het wild tegenkomt en anders zijn veel plekken in de stad wel vereeuwigd in romans en gedichten. In de Literaire wandeling Groningen nemen Roos Custers en Nick ter Wal u mee langs opmerkelijke literaire plekken in Groningen en Haren. In welk huis aan de Ossenmarkt woonde Willem Frederik Hermans? Waar liep Belcampo? Aan welk cafétafeltje zaten Jean-Pierre Rawie en zijn dichtbroeder Driek van Wissen? Op welk terras begint de grote liefde in de roman Magnus van Arjen Lubach? (uitgever)

Literaire wandeling Groningen is een initiatief van de Bibliotheek Groningen en is een sterk herziene en aangevulde editie van ‘Door gevleugelde voeten betreden’ die oorspronkelijk verscheen in 1988 (toen nog maar 24 pagina’s) en werd herdrukt in 1996.

Roos Custers en Nick ter Wal hebben nieuwe routes ontworpen en betrokken ook het dorp Haren bij het boek.

Roos Custers is beeldend kunstenaar. Sinds een paar jaar organiseert zij Dichters in de Prinsentuin, een van de grootste openluchtdichtfestivals in Nederland. Eind juli, Groningen. Tevens redactielid van Tzum.
Nick ter Wal (1983) is werkzaam bij het prestigieuze antiquariaat Fokas Holthuis in Den Haag. Hij zit in de redactie van het literaire tijdschrift Tzum.

Update > zie info over de boekpresentatie op 25 mei 2012 in de bibliotheek Groningen

Update > 9 maart 2013: er komt een tweede druk van het boekje (dat al veel positieve reacties heeft gekregen)

‘Hoogtij langs de Seine’ – Nederlandse schrijvers en kunstenaars in Parijs (1948-1968)

Diederik Stevens
Hoogtij langs de Seine
Nederlandse schrijvers en kunstenaars in Parijs (1948-1968)

Uitgeverij Atlas, februari 2012

paperback, 512 pagina’s
ISBN 9789045016993, verkoopprijs € 49,95

te koop bij o.a.: bol.com | Cosmox |

Waar precies woonden, sliepen, dronken, aten, schilderden, schreven, beminden, dichtten, exposeerden, feestten, ruzieden, winkelden en wandelden Karel Appel, Hugo Claus, Rudy Kousbroek, Corneille, Remco Campert, Simon Vinkenoog, Jan Wolkers, Jan Cremer, Mark Brusse en vele anderen? In Parijs zetten zij hun eerste serieuze passen in de grote wereld van de kunst en de literatuur. Een jarenlang durend avontuur vol liederlijke armoede, broze en stevige vriendschappen, rokerige cafés, obscure hotelletjes, donkere jazzkelders, lekkende ateliers, alcoholische ontwrichtingen en hopeloze liefdes. Het speelde zich allemaal af op de planken en in de coulissen van het mooiste theater ter wereld: Parijs.

Alle hoofdpersonen groeiden uit tot iconen in het metier dat zij destijds in Parijs aan eerste verkenningen onderwierpen. Hoe en waar precies, daar gaat dit boek over. Treed in de Parijse voetsporen van de bohemien gelukzoekers die het internationale cultuurlandschap van de tweede helft van de twintigste eeuw zo nadrukkelijk mee hebben bepaald. De vele honderden adressen geven dit boek het karakter van zowel een reisgids als een naslagwerk. Hoogtij langs de Seine roept bij de lezer een tintelend verlangen op om naar de Franse hoofdstad af te reizen om alles met eigen ogen te aanschouwen. (uitgever)

Kunstschilder en publicist Diederik Stevens (Rotterdam, 1960) studeerde op Nyenrode, was marinier, werkte in het buitenland voor de Koninklijke Grolsch NV, was mede-eigenaar van een schoenenmerk en volgde lessen aan de kunstacademies van Rome, Parijs en Antwerpen. Hij exposeert zijn werk in binnen- en buitenland. Stevens woont en werkt afwisselend in Frankrijk en Nederland.

Recensies

Een literaire wandeling door Antwerpen-Noord

Johan Vanhecke
Een literaire wandeling door Antwerpen-Noord

Uitgeverij Houtekiet, oktober 2011

paperback, 263 pagina’s, 22 x 14 cm
ISBN 9789089241900, verkoopprijs € 19,95

te koop bij bol.com

Deze wandeling leidt de lezer langs alle belangrijke literaire adressen van Antwerpen Noord en de auteur gaat dieper in op enkele markante persoonlijkheden of bewegingen. Het geheel is doorspekt met teksten van schrijvers uit deze zo speciale Antwerpse buurt.

In Antwerpen Noord werden de romanciers Marnix Gijsen, Fernand Auwera en Rose Gronon, de dichters Jan van Nijlen en Victor Brunclair, en de striptekenaars Willy Vandersteen en Ikke geboren, net als Jan Fabre die er zijn vaste uitvalsbasis heeft voor zijn theater. Hendrik Conscience schreef er De Leeuw van Vlaanderen, en Paul van Ostaijen publiceerde er zijn debuut Music-Hall. Van Nu en Straks en Het Overzicht hadden er hun redactieadres. Pol de Mont en Hugues C. Pernath, Lode Zielens en Aster Berkhof, Vincent van Gogh en Patrick Conrad woonden er korte of lange tijd. Roger van de Velde, Alice Nahon en Eugeen Zetternam bliezen er hun laatste adem uit.

Ook nu nog zijn schrijvers als Joseph Pearce, Stijn Vranken en Anne Provoost actief in Antwerpen Noord, een wijk waar het verder wemelt van de acteurs en de kunstenaars.

Johan Vanhecke (Wilrijk, 1957) is hoofd archiefverwerking van het Letterenhuis, en redacteur van het literair-historische tijdschrift Zacht Lawijd. Hij schreef o.m. Het Antwerpen van Hubert lampo (1993), De Flandriens van Hugo Verriest (1997) en In de ban van de hobbit (2005). Zijn studie over de Halewijnballade, Het hoofd werd op de tafel gezet, (2000) werd bekroond met de Provinciale Prijs voor Geschiedenis en Volkskunde. Momenteel werkt hij aan een biografie over Johan Daisne. (Houtekiet)

Over dit boek werd geschreven door…


Een promofilmpje voor de wijk Antwerpen Noord (2060 – mijn buurt).

De Bordewijkroute, een literair-historische wandeling door Rotterdam

Jan Oudenaarden, Rien Vroegindeweij
De Bordewijkroute
Een literair-historische wandeling door Rotterdam (Kralingen – Noordereiland – Vreewijk)

Uitgeverij Douane, april 2011 (16 april)

spiraalbinding, illustr., 80 pagina’s, 23 x 10 cm
ISBN 9789072247407, verkoopprijs € 10,00

te bestellen bij Uitgeverij Douane, Rotterdam


Jan Oudenaarden en Rien Vroegindeweij (samen het Rotterdammologisch Instituut) hebben met De Bordewijkroute hun literair-historische wandeltrilogie door Rotterdam voltooid. Eerder verschenen De Leopoldroute, door de binnenstad van Rotterdam, en De Blamanroute, door Rotterdam-West en Delfshaven.

Ferdinand Johan Wilhelm Christiaan Karel Emil Bordewijk (1884-1965) werd geboren in Amsterdam, overleed in Den Haag, maar werkte op een advocatenkantoor in Rotterdam (in 1919 liet hij vijf van zijn zes voornamen schrappen). Hij is een van de grootste Nederlandse schrijvers, zijn roman Karakter (1938) misschien wel de grootste roman die in Rotterdam speelt. De Bordewijkroute doet diverse plekken uit de roman aan, begint in Kralingen, steekt over naar het Noordereiland en eindigt in Tuindorp Vreewijk.

De wandelgids bevat vele illustraties van stadsgezichten en boekomslagen, is voorzien van een handige spiraalbinding en heeft een wandelkaart in de flap van het boek.

Jan Oudenaarden (1943) studeerde Nederlands recht aan de Erasmus Universiteit. In 1984 schreef hij Wat zeggie? Azzie val dan leggie!, een speurtocht naar het dialect van Rotterdam. Hierna volgde een groot aantal boeken over tal van Rotterdamse onderwerpen. Oudenaarden ontving in 1993 de Laurenspenning voor zijn culturele werkzaamheden en in 2006 de Erasmusspeld van de gemeente Rotterdam.

Rien Vroegindeweij (1944) publiceerde behalve proza en poëzie vele columns, artikelen en boeken waarin Rotterdam een belangrijke rol speelt. In 2002 werd zijn gedicht Maaltijd met afwezige bekroond met de Gedichtendagprijs. In 2006 ontving hij de Erasmusspeld van de gemeente Rotterdam en in 2007 werd hem de Anna Blaman Prijs voor zijn gehele oeuvre toegekend.

De presentatie van De Bordewijkroute vond plaats op zaterdagmiddag 16 april 2011 om 15.00 uur bij Oosterboekhandel J. Amesz in Rotterdam-Kralingen in aanwezigheid van beide auteurs. Na een korte inleiding door uitgever Arie van der Ent werd het eerste exemplaar uitgereikt aan Marijke Schilder-van der Lingen, oud-directeur VVV Rotterdam en Kralingse.

‘Macbeth heeft echt geleefd’ – Pieter Steinz reist door Europa in de voetsporen van 16 literaire helden

Pieter Steinz
Macbeth heeft echt geleefd
een reis door Europa in de voetsporen van 16 literaire helden

Uitgeverij Nieuw Amsterdam, maart 2011

paperback, illustr., 240 pagina’s, 23 x 16 cm
ISBN 9789046809969, verkoopprijs € 24,95

te koop bij bol.com

Uilenspiegel, Robin Hood, Don Juan – hun namen zijn spreekwoordelijk geworden. Maar wie realiseert zich dat ze echt hebben geleefd?
Op zoek naar historische figuren die niet weg zijn te denken uit de westerse cultuurgeschiedenis bezocht Pieter Steinz het bos van Macbeth, de burcht van Vlad Dracula, het graf van Koning Arthur en de stad waar Rabbi Löw zijn Golem kneedde. Hij vond ridder Roeland in de besneeuwde pas van Roncesvalles, Wilhelm Tell in de stortregen bij het Vierwoudstrekenmeer, Leonidas en zijn 300 Spartanen in zinderend Thermopylae. Door Italië, Ierland, Duitsland en Spanje volgde hij het spoor van de enige vrouwelijke paus, de middeleeuwse abt die de Nieuwe Wereld ontdekte, de Leugenbaron, de Nibelungenhelden, de alchemist die zijn ziel aan de duivel verkocht, en niet te vergeten de grootste vrouwenversierder aller tijden.
(uitgever)

Pieter Steinz (1963) studeerde geschiedenis en Engels; hij werkt als chef Boeken van NRC Handelsblad en als boekbespreker van de zaterdagse Tros Nieuwsshow.
Eerdere titels van zijn hand zijn Lezen &cetera (25.000 exx. verkocht), Lezen op locatie en Het web van de wereldliteratuur. Zijn recentste boek, De duivelskunstenaar, kreeg vijf sterren in de Volkskrant en vier in Het Parool.

Over het boek werd geschreven door…

Meer boeken van Pieter Steinz bij bol.com

‘Het beste mijner paradijzen’ – op stap door het Gooi van de Tachtigers

Ronny Boogaart en Eric de Rooij
Het beste mijner paradijzen
Wandelen door het Gooi met Van Eeden, Van Deyssel en anderen

Uitgeverij Bas Lubberhuizen, november 2011

paperback, ca. 50 illustraties , 22 x 15 cm, 156 pagina’s
ISBN 9789059372788, verkoopprijs € 19,50

te koop bij o.a.: bol.com | Selexyz | Bruna | Cosmox |

Dankzij de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort in 1874 werd het Gooi een creatieve broedplaats voor schrijvers, schilders, wereldverbeteraars en dichters. Het werd ook een populaire streek voor veel Tachtigers. In dit boek volgen we vooral twee van hen, Van Eeden en Van Deyssel.

De wandel- en fietstochten in deze literaire reisgids voeren langs de laatste resten van Van Eedens utopie, de kolonie Walden, en in Hilversum langs locaties uit de jeugd van Van Deyssel. In Baarn staat het monumentale huis dat Van Deyssel cadeau kreeg van zijn vrienden, maar waar hij diep ongelukkig was. Onderweg ontmoeten we volop andere schrijvers en dichters. Bekende namen, zoals Louis Couperus, Willem Kloos, Herman Gorter en Carry van Bruggen, maar ook tijdgenoten met een vergeten oeuvre. Welke dichter wurgde zijn vrouw met een laken? Wie speelde graag cricket? En waarom trok de schrijver Adriaan van Oordt in zijn hut op Walden middeleeuwse kleren aan?
Het beste mijner paradijzen biedt aan de hand van dagboeken, brieven, romanfragmenten en poëzie een (hernieuwde) kennismaking met de rijke Nederlandse literatuur aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. (uitgever)

Ronny Boogaart is docent Nederlandse taalkunde en taalbeheersing aan de Universiteit Leiden. Eric de Rooij is historicus en humanistisch raadsman. Eerder publiceerden ze Hart van mijn land ik ben terug. Een literaire wandeling door het Zeeland van Hans Warren.

Over dit boek werd geschreven door…

 

‘Het spoor van Orwell’ – Marco Daane schreef een biografisch reisboek over George Orwell

Marco Daane
Het spoor van Orwell

Uitgeverij Atlas, februari 2011

Paperback, 351 pagina’s
ISBN 9789045083483, verkoopprijs € 24,90

te koop bij bol.com

De naam George Orwell blijft opduiken in de actualiteit. Als geestelijk vader van Animal Farm en Big Brother is Orwell een van de meest invloedrijke auteurs van de afgelopen eeuw. Maar hoe werd hij dat? Wie was hij eigenlijk?

George Orwell (1903-1950) behoorde tot de Engelse bourgeoisie, doorliep Eton en werd politieagent in de Britse kolonie Birma. Vervolgens gaf hij zijn leven een dramatische wending door vagebond te worden, tussen zwervers en kakkerlakken in Londense armenhuizen. Later bezocht hij de roetzwarte Noord-Engelse mijnbouwgebieden en vocht hij in de loopgraven van de Spaanse Burgeroorlog.

Het spoor van Orwell voert langs deze en vele andere plaatsen waar Orwell leefde, werkte en over schreef. In welk peperduur Parijs hotel was hij bordenwasser? Waar joeg hij vrouwen de stuipen op het lijf met zijn seksuele driften? Waarom en hoe vluchtte hij voor de Spaanse stalinisten en maakte hij zijn omstreden ‘communistenboekje’? Heeft er een echte Animal Farm bestaan? En wat was het mysterieuze Gouden Land uit 1984, geschreven op het afgelegen eiland Jura?

Met Het spoor van Orwell verschijnt er eindelijk een aanstekelijk Nederlandstalig portret van deze markante figuur, die zoveel inkt- en denksporen heeft nagelaten in onze cultuur en samenleving.
(uitgever)

  • Website Het spoor van Orwell – schrijver Marco Daane over de plaatsen die hij voor zijn boek bezocht heeft, gelardeerd met extra illustratiemateriaal.

Meer over dit boek…

Literaire wandeling: Langs gevelstenen, sloppen en paleizen – Het Amsterdam van Bordewijk

Ina C. Schermer-Vermeer
Langs gevelstenen, sloppen en paleizen
Het Amsterdam van Bordewijk

Uitgeverij Bas Lubberhuizen, februari 2011

paperback, 96 pagina’s, 22 x 15 cm
ISBN 9789059372580, verkoopprijs € 17,90

te koop bij bol.com


Een nieuw deel, nummer 19, in de uitgebreide reeks literaire wandelingen van Uitgeverij Bas Lubberhuizen.

‘Wie Amsterdam wil leren kennen… moet Bordewijk gaan lezen’, zegt Hugo Brandt Corstius in zijn voorwoord bij dit boekje. Amsterdam was voor de schrijver F. Bordewijk (1884-1965) een grote en voortdurende bron van inspiratie. Hij was dol op de stad, vooral op de oudste delen, die hij meestal als geheimzinnig afschildert en waar hij fantastische verhalen omheen weeft. Zoals in zijn bekende roman Rood paleis, waarvoor een pand op de Passeerdersgracht model heeft gestaan. Maar er is nog veel meer werk waarvoor Amsterdam het decor heeft geleverd en dit wandelboekje geeft daarvan voor het eerst een volledig beeld.
Vijf wandelingen voeren langs alle geïdentificeerde plekken uit het werk en leven van Bordewijk en bieden een unieke kijk op de stad. Ook voor Bordewijk-lezers bieden deze wandelingen nog veel eyeopeners.
(uitgever)

– Het boekje werd 6 februari 2011 gepresenteerd in Le Salon Rouge op de Amsterdamse Passeerdersgracht, dat model stond voor Rood Paleis van F. Bordewijk.

Boeken van F. Bordewijk bij bol.com


Zie ook: Niels Bokhove, Awaters spoor – Literaire omzwervingen door het Utrecht van Martinus Nijhoff