‘De Atlas der Neederlanden’ – restauratieproject en omvangrijke facsimile-uitgave in 10 delen

atlasderneederlanden-2 drs. J.W.H. Werner (inl.)
Atlas der Neederlanden
delen I t/m IX & deel X

Uitgeverij Asia Maior/Atlas Maior, oktober 2013

gebonden in 10 delen
ISBN 9789074861359, verkoopprijs € 6.995,- per set

[intekenformulier]

De Atlas der Neederlanden – met dubbel e – is waarschijnlijk de grootste en meest complete atlas van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden die ooit werd samengesteld in de gehele geschiedenis van de Lage Landen tot 1815.

atlasderneederlanden-1

Deze particuliere verzamelaarsatlas, bestaande uit negen zware, in leer gebonden foliobanden met in totaal 619 gedrukte en handgetekende kaartbladen is in bezit van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Hoe ze ooit in het bezit van de Universiteit van Amsterdam zijn gekomen is niet bekend.

Om deze uitzonderlijke collectie kaarten in stand te houden en beter toegankelijk te maken voor verder onderzoek is in 2010 begonnen met de algehele restauratie en digitalisering van de Atlas der Neederlanden, een ingrijpend en gecompliceerd proces dat eind 2012 volgens plan is afgerond. Dit maakt het nu ook voor het eerst mogelijk dit bijzondere particuliere verzamelwerk te publiceren in facsimile, in een gezamenlijke uitgave van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam en Uitgeverij Asia Maior/Atlas Maior.

De verschijning daarvan is voorzien voor oktober/november in het nationale jubileumjaar 2013, wanneer de gerestaureerde Atlas der Neederlanden het middelpunt zal vormen van een grote tentoonstelling.

Atlas der Neederlanden in facsimile

atlasderneederlanden-3De publicatie van de Atlas der Neederlanden in facsimile zal een zeer beperkte, exclusieve oplage hebben van 125 exemplaren (van elk tien delen), waarvan niet meer dan 100 voor publieke verkoop beschikbaar zullen zijn. Deze editie zal bovendien een eenmalige uitgave betreffen, waarbij alle afzonderlijke atlassen een eigen, uniek nummer krijgen.

Op basis van de beperkte oplage, het vele professionele handwerk en de toepassing van kostbare authentieke materialen kwam men tot een verkoopprijs van € 6.995,- per set (van tien delen), inclusief bezorgkosten binnen Nederland en België. In april 2012 was het aantal intekenaars voldoende om het kostbare project definitief door te laten gaan.


De luxe facsimile-uitgave van de Atlas der Neederlanden bestaat uit negen delen met kaartmateriaal en een tiende deel, waarin Jan Werner, conservator Kaarten & Atlassen van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam de achtergronden en samenstelling van de 9‑delige atlas uiteenzet.

Techniek

Het onderstaande citaat uit het weblog (post 9 maart 2013) geeft een indruk van de vele technische problemen die een rol spelen bij het vervaardigen van een hoogwaardige facsimile-uitgave. In dit geval de samenstelling van het speciale papier waarop gedrukt gaat worden.

De facsimile van de Atlas wordt op speciaal daarvoor gemaakt papier gedrukt. Maar wat voor soort papier moet dat worden? De kaarten zijn in verschillende perioden vervaardigd, in de regel koperdruk, op papier uit de 16e, 17e, 18e en vroeg 19e eeuw. De koperen platen waarmee ze zijn gedrukt, zijn allang verdwenen.

Er moet dus geprobeerd worden om met moderne offset druktechnieken het effect van oud-Hollands drukwerk te bereiken. De keuze van het papier is cruciaal. Zwaarte, dikte, vochtgehalte zijn belangrijke factoren, evenals het te bedrdukken oppervlak: als het papier te glad is, zal de afdruk er ‘te nieuw’ uitzien. Als het papier een wat ruwer oppervlak heeft, oogt het ouder en authentieker, maar zakt met name de zwarte inkt erin en wordt wat valer. Meer druk uitoefenen tijdens het drukken maakt het zwart dan wel zwarter, maar de rest van het oppervlak wordt daardoor juist een beetje groezelig. Kortvezelig papier geeft mooier resultaat, maar het breekt gemakkelijker bij het vouwen – en er zullen straks veel kaarten worden gevouwen. Ga er maar aanstaan…

 

Jan Werner bladert door de Atlas der Neederlanden (picturaimaginis, upload 25 mei 2012)

 

Lissitzky en Majakovski = typografie en poëzie = nu in facsimile + vertaling

Vladimir Majakovski, El Lissitzky (illustr.)
Voor de stem

Uitgeverij Huis Clos, december 2012

[in maart 2013 verscheen wegens grote belangstelling een herdruk]

softcover, 2 x 64 pagina’s in cassette, 19 x 13 cm
oplage 750 exemplaren
ISBN 9789079020171, verkoopprijs € 24,90

bestel bij uitgever

De samenwerking tussen de dichter Vladimir Majakovski en de beeldend kunstenaar El Lissitzky leidde met ‘Dlja golosa’ (Voor de stem) tot een van de meest geslaagde typografische experimenten van het Russisch constructivisme.

Dertien gedichten van Vladimir Majakovski werden ‘geconstrueerd’ door Lissitzky in zijn hoedanigheid van boekontwerper en -vormgever. Om de gedichten, die bedoeld waren om voor te dragen, gemakkelijk te vinden, paste Lissitzky een zogenaamd duimregister in het boek toe. Bovendien ontwierp hij voor elk van de gedichten een aparte titelpagina.

De oorspronkelijke uitgave verscheen in 1923 bij de in Berlijn gevestigde uitgeverij Nakanoene, die op goede voet stond met de jonge Sovjetstaat, en werd door Majakovski zelf bekostigd. We kennen het werk van Lissitzky voornamelijk achter glas aan de museumwand; het is een héél andere kunstzinnige gewaarwording om nu een specimen van zijn sublieme typografie in de hand te kunnen houden.

Voor de stem – Marja Wiebes en Margriet Berg vertaalden de futuristische gedichten in het Nederlands. Hun vertaling is in een apart boekje opgenomen zodat het Gesamtkunstwerk er niet door verstoord wordt. In twee nawoorden wordt ingegaan op de poëzie van Majakovski – door zijn biograaf Bengt Jangfeldt – en het unieke grafisch ontwerp van Lissitzky – door de kunsthistoricus Willem Jan Renders, medewerker van het Van Abbemuseum. Daarmee is een zeldzaam collectors item binnen het bereik gekomen van ieder die zich voor typografie én poëzie interesseert. De vormgeving is verzorgd door Piet Gerards.

Deze uitgave is een coproductie van Huis Clos, het Van Abbemuseum en Drukkerij Lecturis in Eindhoven.

over dit boek…

 

Kort onderweijs van het boeckenbinden, Dirck de Bray 1658 – nu toegankelijk in bijzondere uitgave

Dirck de Bray, Koert van der Horst en Clemens de Wolf
Dirck de Bray
Kort onderweijs van het boeckenbinden

Atelier De Ganzenweide, Uithoorn, 2012

gebonden, oblong, 152 pagina’s, 16,5 x 23,5 cm
ISBN 9789077837115, verkoopprijs € 49,50

 

In 1658 schreef Dirck de Bray een instructieboekje voor boekbinders: Kort onderweijs van het boeckenbinden.
Het boekje is een unicaat, handgeschreven, handgetekend en gekleurd. Het bevat 56 bladen en 16 kleurrijke tekeningen, uitgevoerd met pen en waterverf.Het manuscript wordt bewaard in het Noord-Hollands Archief te Haarlem.

Op de website van het Noord-Hollands Archief is hier via een powerpoint-presentatie het complete originele boekje te zien.

In 1977 verscheen van het boekje een facsimilé. De boekwetenschappers Koert van der Horst en Clemens de Wolf schreven hier een inleiding bij; tevens maakten zij een transcriptie van de handgeschreven tekst en vervolgens een parafrase. De inleiding en de parafrase werden ook vertaald in het Engels. Dit alles werd uitgegeven door Nico Israël te Amsterdam.

Nu is er een geheel nieuwe uitgave verschenen. De beide auteurs hebben de tekst herzien en vermeerderd. De tekst van de Nederlandse en Engelse Inleiding is bijna drie maal zo groot. Naast de facsimilé worden tegelijk de transcriptie en de Nederlandse en Engelse parafrase afgedrukt.

Het boekje is interessant voor zowel boekbinders en boekhistorici, als voor andere boekliefhebbers.

De oplage van het boek is 500 exemplaren en een deel werd verkocht in de vorm van losse katernen, bestemd voor boekbinders en blibliofielen om zelf te (laten) binden naar eigen wens en smaak.

Expositie – Van de handgebonden boeken van De Bray wordt van 11 december 2012 tot 4 januari 2013 een expositie gehouden in het Noord-Hollands Archief te Haarlem. Daar zullen circa 50 gebonden werken van deze uitgave te zien zijn.

Een voorbeeld van een fraai, handgebonden exemplaar ziet u hieronder.

Boekband van Rob Koch, met ‘Gekruiste-Structuur Binding in Zaans Bord, zelf geverfd zichtbaar naaigaren’

Atlas De Wit – streetview uit de 17e eeuw

Marieke van Delft (inl.), Peter van der Krogt
Atlas De Wit

Uitgeverij Lannoo, oktober 2012

gebonden, 288 pagina’s, 64 x 38 cm
ISBN 9789401401890
introductieprijs tot eind december € 99,- daarna € 119,-

bestel

Een historische atlas uit 1698 met 151 stadsplattegronden en afbeeldingen uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, van Groningen tot Rijsel. Een boek van groot kunst- en cultuurhistorisch belang. Van deze atlas zijn wereldwijd maar vijf exemplaren bekend. Prachtige, oorspronkelijk met de hand ingekleurde kaarten, die vanuit vogelvluchtperspectief zijn getekend.

Op 11 oktober 2010 wist de Koninklijke Bibliotheek een exemplaar van deze bijzondere stedenatlas uit de Gouden Eeuw te verwerven, het Stedenboek Theatrum ichnographicum omnium urbium van Frederick de Wit.

De stedenboeken van De Wit zijn minder frequent bewaard gebleven dan die van Blaeu. Van deze eerste uitgave waren tot nu toe wereldwijd slechts vier exemplaren bekend. En geen van deze vier is zo fantastisch ingekleurd als het exemplaar dat nu door de KB verworven is. Niet alleen de uitvoering, ook de samenstelling van een dergelijk stedenboek kon door de koper enigszins aan zijn eigen smaak aangepast worden. Daardoor komt het dat geen enkele exemplaar helemaal hetzelfde is als een ander. Aan dit exemplaar zijn bijvoorbeeld een aantal prenten en steden toegevoegd, terwijl anderzijds plattegronden van enkele Zuid-Nederlandse steden weggelaten zijn. In dit exemplaatr zijn op 112 bladen met plattegronden en 11 bladen met gravures in totaal 151 steden uit de Lage Landen afgebeeld.

Een digitale versie van dit exemplaar is als bladerboek op de website van de KB te bekijken. U kunt in een oogopslag zien of er een kaart van uw woonplaats is opgenomen in de atlas.

detail uit de kaart van Den Haag met het Binnenhof en de Hofvijver (KB)

Facsimile

Uitgeverij Lannoo heeft in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek een uitgave van Atlas de Wit gemaakt, op ware grootte met een nieuwe inleiding en een gedetailleerde beschrijving per kaart. Deze monumentale, drietalige uitgave is 64 cm hoog en weegt maar liefst 7 kg.

Deze facsimile op ware grootte bevat afbeeldingen van de prachtige, oorspronkelijk met de hand ingekleurde kaarten, die in perspectief zijn getekend. De kaarten geven een visuele kijk op de geschiedenis van de 17de eeuw, van Groningen tot Kamerijk.
De inleiding en de gedetailleerde kaartbeschrijvingen maken deze historische atlas toegankelijk voor alle liefhebbers van geschiedenis en oude kaarten.

Hieronder een korte video, waarin Marieke van Delft meer vertelt over de Atlas.

 

(upload UitgeverijLannoo, 1 juni 2012)

Er is ook een langere versie van deze video, 12:50 min. die hier is te zien.

Over Atlas De Wit werd ook geschreven door…

‘Unica’ met zeven unieke boekjes van Lucebert

Lucebert
Unica

Uitgeverij De Bezige Bij, september 2011

de uitgave bestaat uit een doos met zeven boekjes in facsimile en een begeleidend cahier met teksten van Suzanna Héman en Piet Gerbrandy

ISBN 9789023441342, verkoopprijs van € 99,00 voor € 49,90

bestel bij: bol.com 

Weinig liefhebbers weten dat Lucebert in de periode rond 1950 voor vrienden een aantal unieke boekjes maakte met gedichten, tekeningen en collages. Nog minder mensen hebben deze boekjes met eigen ogen kunnen bewonderen, omdat ze ondergebracht waren in privécollecties. In 1996 verwierf het Stedelijk Museum Amsterdam enkele unica; de andere boekjes bevinden zich in particulier bezit. In september van dit jaar zou Lucebert vijfentachtig jaar zijn geworden, voor De Bezige Bij en het Stedelijk Museum aanleiding deze unica in facsimile beschikbaar te maken voor het grote publiek. Piet Gerbrandy gaat in zijn voorwoord in op de betekenis van deze boekjes voor het oeuvre van Lucebert; Suzanna Héman op de historische achtergrond en het beeldende aspect. Een must voor iedere poëzieliefhebber en bewonderaar van de keizer der Vijftigers. (uitgever)

Schitterende facsimile-cahiers met nooit eerder gepubliceerde tekeningen en gedichten.

Unica werd op zondag 25 september voorgesteld in het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Unica is uitgebracht in een oplage van 1000 exemplaren.

Over Unica werd geschreven door…

Nescio – herdruk van een bijzondere editie uit 1933

Nescio, Lieneke Frerichs (nawoord)
Nescio
Dichtertje / Titaantjes / De uitvreter

Jubileumuitgave met 58 illustraties van de schilder Johan Eshuis
eenmalige facsimile-editie, oplage 3000 ex.

Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, oktober 2011

gebonden, 144 pagina’s, 19,5 x 13,5 cm
ISBN 9789038894423, verkoopprijs € 29,95

te koop bij bol.com

Het 50e sterfjaar van schrijver Nescio (1882 – 1961) wordt herdacht met een bijzondere uitgave van zijn werk.

Bij Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar verschijnt een facsimile-editie van de tweede druk uit 1933 van drie verhalen (Dichtertje, De uitvreter en Titaantjes). Het boek van Nescio (pseudoniem van Jan Hendrik Frederik Grönloh) is geïllustreerd door schilder Johan Eshuis (1904-1971).
De schilder kocht een exemplaar van de tweede druk en voorzag het in 1938 van een groot aantal tekeningen. Deze prenten zijn nu in deze jubileumuitgave opgenomen. Nesciokenner Lieneke Frerichs schreef het nawoord.

Recensie

‘Brieven aan Esther’ – Vroege brieven van Grunberg in facsimile- en handelseditie

Arnon Grunberg, Ingrid Commandeur (red.)
Brieven aan Esther

Alauda Publications, mei 2011

Facsimile-editie
genaaid gebonden, 80 pagina’s, 22,3 x 30,7 cm, in doos
Ontwerp: Esther Krop
ISBN 9789081531467, verkoopprijs € 200,-

Eenmalige facsimile uitgave, scans van de originele brieven en enveloppen. 200 door Arnon Grunberg gesigneerde en genummerde exemplaren.
Te bestellen op website Brieven aan Esther

Handelseditie
paperback, 84 pagina’s, 20 x 14 cm
ISBN 9789081531450, verkoopprijs € 13,50

Los bijgevoegd: heruitgave van het gedicht: ‘De dood zal mijn moeder zijn’ van Arnon Grunberg.
Dit feuille volante werd in 1992 gepubliceerd door Kasimir Uitgeverij in oplage van 50 exemplaren.

te koop bij o.a.: bol.com | Cosmox |

Arnon Grunberg (1971) schreef romans, toneelstukken, gedichten en talloze tijdschrift- en krantenartikelen, maar is ook een verwoed brievenschrijver. In de aanloop naar zijn eerste roman Blauwe maandagen (1994) correspondeerde hij een jaar met de ‘studente’ Esther. De negentien brieven die Arnon Grunberg tussen juli 1992 en september 1993 schreef zijn nu voor het eerst bij elkaar gebracht. ‘Brieven aan Esther’ is behalve een authentiek egodocument van een ontluikend schrijver, een universeel verhaal over de zoektocht naar de essentie van het schrijver-, annex kunstenaarschap. Te lezen is hoe de jonge Grunberg zichzelf als schrijver aan het uitvinden is, met zowel de humor als schurende ironie, die in al zijn latere werk terug te vinden is.

In Grunbergs brieven wordt Esther geportretteerd als een kunstenaar die haar onvoorwaardelijke geloof in de kunst uitspreekt. Maar volgens Grunberg is het geen schoonheid die de mensheid drijft, maar pijn en destructie: De jonge Grunberg bewondert Esthers streven naar zuiverheid, maar probeert deze tegelijkertijd te ontmaskeren als leugen. Hij kan zijn respect alleen nog betuigen door steeds harder en meedogenlozer te worden in zijn kritiek, hetgeen onvermijdelijk uitmondt in een definitieve breuk tussen beiden.

Het boek komt tot stand in een uitzonderlijke samenwerking tussen Arnon Grunberg en uitgeverij Alauda Publications en is ontworpen en uitgegeven door diegene aan wie de brieven zelf gericht zijn: grafisch vormgever Esther Krop.

Brieven aan Esther is behalve als speciale facsimile-editie, waarin het originele materiaal van de brieven van Grunberg integraal is opgenomen, ook verkrijgbaar als reguliere editie en als e-book. De redactie werd verzorgd door kunstcriticus Ingrid Commandeur.


Voorbeeldpagina’s uit de facsimile-editie.

Recensies

Onderscheiding – Brieven aan Esther behoorde bij de ‘Best Verzorgde Boeken van 2011‘.