Goud en koper in de boekenwereld – opstellen van Frans A. Janssen

Frans A. Janssen
Goud en koper in de boekenwereld

Bert Bakker, januari 2008

Paperback met flappen, 255 pagina’s, 24 x 17,50 cm
ISBN 9789035131293, verkoopprijs oorspr. € 37,50, m.i.v. april 2010 verkrijgbaar voor € 7,90

te koop bij bol.com

‘sulcken boecken sijn in d’een handt gout datse in de andere handt maer coper en wesen’

De betekenis van de woorden ‘goud’ en ‘koper’ in bovenstaand citaat is duidelijk: hetzelfde boek kan door het ene bedrijf tot een commercieel succes gemaakt worden, terwijl het bij een ander bedrijf maar niet wil verkopen. Deze bundeling opstellen vertelt over de wisselvalligheden in de wereld van de boekdrukkunst, over hoogte- en dieptepunten.

De bijdragen in dit boek handelen onder meer over de vrees dat het boek uit onze cultuur zal verdwijnen, de verdwijning van de boekencollecties in kloosters, de diefstal van exemplaren van de Gutenberg-bijbel, de rol van alcohol op de werkvloer van drukkerijen, de nog steeds voortdurende roem van de letterontwerper en drukker Bodoni, Balzacs roman Verloren illusies als bron voor onze kennis van de Franse boekenwereld rond 1820, de beeldvorming van bibliotheken en de rol van de fotografie daarin, en de bijzondere betekenis die particuliere bibliotheken kunnen hebben ten opzichte van de openbare instellingen.

Deze opstellen van Frans A. Janssen komen voort uit zijn fascinatie voor zowel het maken van gedrukte boeken als de vaak roerige historie die achter deze gedrukte exemplaren schuilgaat. Het eerste deel handelt over de ‘architectuur’ van het boek: de presentatie van tekst en beeld. Het tweede aspect hangt samen met de overlevering van boeken, met het verzamelen en gebruiken ervan door particulieren en bibliotheken.

Frans A. Janssen (1939) was van 1989 tot 2004 hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam in de Geschiedenis van Boek en Bibliotheek; oratie in 1989: Auteur en drukker in de geschiedenis van de typografische vormgeving. Zijn specialisme binnen de boekwetenschap omvat de analytische bibliografie (de geschiedenis van de techniek van het maken van boeken) en de geschiedenis van de typografische vormgeving. Ook was hij een aantal jaren directeur van de Bibliotheca Philosophica Hermetica in Amsterdam.

Bij ‘Desmet Live’ is een gesprek te zien met Frans A. Janssen, sept. 2008

In de Volkskrant schreef Kees Fens een recensie, 28 dec. 2007

Bespreking bij Cadoc.nl op 23 jan. 2008

– In de Ramsjkrant van april 2010 verscheen dit boek voor de prijs van €  7,90 !!

Grafisch vormgever N.P. de Koo (1881-1960)

Dam-Koo-2008Peter van Dam
N.P. de Koo (1881-1960)
grafisch vormgever en Interieurarchitect

[Z]OO producties, Eindhoven, maart 2008

Ingenaaid, 180 pagina’s, 22 x 22 cm
ISBN 9789074009539, verkoopprijs € 25,00

bestel

De Nederlandse ontwerper N.P. de Koo heeft een groot en veelzijdig oeuvre nagelaten. Hij was vooral actief als grafisch vormgever en interieurarchitect, maar hij ontwierp ook tentoonstellingen, jaarbeursstands, een landhuis, een brievenbus en twee mobiele postkantoren. Belangrijke opdrachtgevers waren de PTT en de Phoenix Brouwerij.

Van Dam constateerde dat er naast de vele voorbeelden van het werk van De Koo, zeer weinig over de man zelf en zijn werkwijze bekend was. N.P. de Koo (1881-1960), Grafisch vormgever en Interieurarchitect is het resultaat van achttien jaar grondig onderzoek.

“Anyone who has ever stumbled upon an unknown oeuvre at a flea market, library, or archive, will appreciate the excitement I felt on discovering this book. Koo is a lost master who, thanks to author and historian Peter van Dam has now been (re) found.”

(Eye Review 70, winter 2008)

Tentoonstelling

Deze rijk geïllustreerde publicatie over het werk en leven van N.P. de Koo, verscheen naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Klinkklare Vormgeving’, van 21 maart tot 29 juni 2008, in het Museum voor Communicatie in Den Haag. (Zie ook Boekendingen.nl)

Over deze publicatie is geschreven door…

Cadoc.nl, april 2008

Eye Review, nr 70, winter 2008

Peter van Dam (1948) publiceerde eerder zo’n 120 artikelen in verschillende tijdschriften en schreef o.a. boeken over de ontwerpers Johan Georg van Caspel, P.A. H. Hofman, ir.Louis C. Kalff en N.P. de Koo. Samen met Philip van Praag (1914-2000) schreef hij monografieën over Stefan Schlesinger, A.M. Cassandre, en Fré Cohen. (Overzicht bij Kunstbus)

Taschen komt met 2e deel van typografisch kijkboek ‘Type’

Jong-Type-2010Cees de Jong (editor), Jan Tholenaar, Alston W. Purvis
Type
A Visual History of Typefaces & Graphic Styles, 1901-1938 (volume 2)

Dit tweede deel van een visuele geschiedenis van fonts en grafische stijlen bestrijkt de periode van 1900 tot het midden van de twintigste eeuw.

Het is een selectie uit de collectie van de Nederlandse verzamelaar Jan Tholenaar en laat de evolutie van de drukletter zien in al haar verschillende incarnaties d.m.v. prachtig ontworpen catalogi die niet alleen lettertypes in roman, italic, vet, half-vet, smal en breed laten zien, maar ook karakters, randen, versieringen, beginletters en decoraties alsook vaak spectaculaire voorbeelden van het gebruik van letters.

Jong-Type-2010-spreadJong-Type-spread2

Er zijn voorbeelden opgenomen van onder meer: William Caslon, Fritz Helmuth Ehmcke, Peter Behrens, Rudolf Koch, Eric Gill, Jan van Krimpen, Paul Renner, Jan Tschichold, A. M. Cassandre, Aldo Novarese en Adrian Frutiger.

Een inleiding is geschreven door Alston W. Purvis.

Taschen, maart 2010 / hardcover – 360 pag. – afm. 32 x 25 cm / ISBN 9783836515146 / Verkoopprijs 39,90 Euro (niet leverbaar)

Blader het hele boek door bij ‘lookinside’.

Het eerste deel van Type verscheen in augustus 2009

review bij Fontanel, 2 juni 2010

Typografische standaardwerk ‘Letterfontein’ opnieuw uitgebracht

Letterfontein-2009-3Joep Pohlen, Geert Setola
Letterfontein

De Letterfontein, een typografische standaardwerk, geschreven, geredigeerd en ontworpen door Geert Setola en Joep Pohlen, verscheen voor het eerst in 1993. Het had een omvang van 332 pagina’s. De nu verschenen, geheel herziene vierde editie van de Letterfontein heeft 640 pagina’s.

Eerdere edities ontvingen al diverse prijzen, waaronder de prestigieuze Duitse Red Dot Award en werden bekroond bij De Best Verzorgde Boeken.

Hoofdstuk 1 behandelt onder andere: de historie van het schrift en van de typografie, de anatomie van de letter, de letterfamilie en haar onderdelen, letters en hun classificaties, een vergelijkende studie van drie schreefloze en drie schreefletters, een exposé over maatsystemen en benamingen, de digitale formaten van lettertypes, typografische regels en aanbevelingen en de keuze van een lettertype.

Letterfontein-2009-4Hoofdstuk 2 laat Lettertypes zien in gradaties voor leestypografie met zetvoorbeelden. Deze lettertypes tonen een beeld van de grote stilistische lijnen en technische ontwikkelingen in de typografische geschiedenis.
Bij elk van deze lettertypes worden 6 alternatieven gegeven van vergelijkbare lettertypes.

De Appendix is met 144 pagina’s zeer uitgebreid en gedrukt op een getinte papiersoort. Naast een uitgebreide algemene index zijn er alfabetische indexen van de lettertypes, letterontwerpers en letteruitgeverijen. In de Index letteruitgeverijen zijn talloze voorbeelden te zien uit letterproeven. De Tijdlijn letteruitgeverijen geeft vanaf 1450 de meest belangrijke letteruitgeverijen weer met hun produktiefste periodes. Een uitgebreid glossarium (woordenboek) en een bibliografie sluiten de Appendix af.

Het mooi vormgegeven boek verschijnt nu in een oplage van 1000 genummerde exemplaren.

Uitgeverij Fontana, Roermond, nov. 2009 / gebonden in harde band met twee leeslinten – 640 pag. – afm. 24,5 x 17 cm / ISBN 9789075084061 / Verkoopprijs 49,50 Euro

 

Letterfontein-2009-1Letterfontein-2009-2

Op Letterfontein.nl zijn 57 dubbele pagina’s uit het boek te zien.

Bij het maken van het boek is een verzameling Letterproeven bijeengebracht. Een aantal fraaie afbeeldingen is te zien op de website CrucialFuel.com.

Fontana is een kleine uitgeverij, gelegen in hartje Roermond, opgericht in 1994 door de grafisch ontwerpers Joep Pohlen en Geert Setola.

Eerdere edities van Letterfontein, geschreven, geredigeerd en ontworpen door Geert Setola en Joep Pohlen

1994 – 1e uitgave / 383 pag. / ISBN 90-75084-01-3
Gelijktijdig verschenen in het Frans als: La fontaine aux lettres
1996 – 2e herziene druk / 447 pag. / ISBN 90-75084-03-X
1997 – 3e herziene druk / 447 pag. + CD-rom / ISBN 90-75084-04-8

In mei 2011 is door uitgeverij Taschen een Engelstalige editie uitgebracht onder de titel Letter Fountain.

Recensies

Illustratrice en boekbandontwerpster Ella Riemersma (1903-1993)

Dam-Riemersma-2010Peter van Dam
De art deco van Ella Riemersma (1903 – 1993) illustratrice en boekbandontwerpster

[Z]OO producties, Eindhoven, maart 2010

ingenaaid, ±250 illustraties, 144 pagina’s
ISBN 9789074009683, verkoopprijs € 22,00

te koop bij bol.com

De illustratrice en boekbandontwerpster Ella Riemersma (1903-1993) geniet tegenwoordig nog maar weinig bekendheid. Haar naam circuleert weliswaar veelvuldig in verzamelaarkringen, maar de benodigde achtergrondgegevens over haar werk en haar leven waren tot voor kort nauwelijks voorhanden.

Meer dan 15 jaar lang verzamelde auteur Peter van Dam zoveel mogelijk materiaal over Ella Riemersma. Aan de hand van de biografische gegevens die hij wist te achterhalen slaagde hij erin haar levensverhaal te reconstrueren. Hij speurde in een groot aantal particuliere en openbare collecties naar haar werk en stelde op basis hiervan een zeer compleet oeuvreoverzicht samen.

Riemersma-DodsworthRiemersma-Muggendans Hiernaast 2 boekbanden, ontworpen door Ella Riemersma (klik voor vergroting).

Het voorwoord van De art deco van Ella Riemersma is geschreven door prof. dr. Saskia de Bodt, bijzonder hoogleraar Illustratie aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.

Speciaal voor dit boek schreef Margreet van Wijk-Sluyterman een bijdrage over de samenwerking van kinderboekenuitgever Isaak Noothoven van Goor met Ella Riemersma en enkele van haar collega’s.

Tevens is een essay opgenomen van de grafisch ontwerper en boekrestaurateur Jeff Clements over de boekbandontwerpen van Ella Riemersma dat voor het eerst in Nederlandse vertaling verschijnt.

Het boek bevat een groot aantal full-colour afbeeldingen van illustraties, boekomslagen en andere ontwerpen. Vaak gaat het om zeldzaam drukwerk (originelen zijn niet bewaard gebleven), dat o.a. afkomstig is uit de collecties van de auteur, de Rijksuniversiteit Groningen en diverse privécollecties. De publicatie is op genereuze wijze gesponsord door Roto Smeets GrafiServices in Eindhoven

 

Peter van Dam (1948) publiceerde eerder zo’n 120 artikelen in verschillende tijdschriften en schreef o.a. boeken over de ontwerpers Johan Georg van Caspel, P.A. H. Hofman, ir.Louis C. Kalff en N.P. de Koo. Samen met Philip van Praag (1914-2000) schreef hij monografieën over Stefan Schlesinger, A.M. Cassandre, en Fré Cohen. (Overzicht bij Kunstbus)

– Het eerste exemplaar van dit fraai geïllustreerde boek is gepresenteerd op 11 maart 2010 in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam.

– Van 26 januari tot 22 maart 2010 is in de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg een tentoonstelling ingericht over Ella Riemersma. (Zie Boekendingen.nl)

Peter van Dam schrijft over het boek op zijn weblog, 5 febr. 2010.

RTV Rijnmond, artikel en (radio)interview met Peter van Dam, 11 mei 2010.

Monografie over affichemaker Cor van Velsen

Hell-CorVanVelzen-2009Dolf Hell

Cor van Velzen
op eigen koers naar pakkende beelden

Affichemaker Cornelius van Velsen (1921-2010) liet zich niet opjagen door stromingen in de kunst. Hij trok zijn eigen plan, waarbij hij voorop stelde prenten te maken die het leuk zouden doen bij het publiek. De boodschap in één oogopslag. Dikwijls ging hij daarbij dwars in tegen adviezen van opdrachtgeverszijde. Dit resulteerde in een oeuvre van 170 affiches, variërend van ‘de klomp’ om buitenlandse toeristen naar Nederland te trekken tot het beroemde ‘flesje met de schil’ voor Joy- frisdranken. Van zijn katholieke opvoeding is altijd iets blijven hangen. Het is dan ook niet vreemd dat sommige topstukken zijn gemaakt voor instanties als de Katholieke Arbeiders Beweging (KAB). In deze affichemonografie ligt de nadruk op dat deel van zijn métier, maar Cor van Velsen is meer dan affichemaker. Hij is een veelzijdig ambachtsman, die bijvoorbeeld ook prachtige platenhoezen op zijn naam heeft staan.

[Z]OO producties, Eindhoven, nov. 2009 / paperback – 72 pag. – afm. 22 x 22 cm / ISBN 9789074009676 / Verkoopprijs 18,00 Euro

Hell-CorVanVelzen-spreadEen spread uit het boek. >
Op de website van [Z]OO zijn nog enkele pagina’s te bekijken.

Deze nieuwe uitgave van [Z]OO producties is geschreven door Dolf Hell, met medewerking van Pim Reinders, Gielijn Escher en Frans van Lier. Dit is deel 7 uit de reeks monografieën over Nederlandse affichekunstenaars, uitgegeven op initiatief van stichting Het ReclameArsenaal, Amsterdam. Mede mogelijk gemaakt door drukkerij Lecturis, Easy Paper en Boekbinderij Patist.

tentoonstelling
Het boek is gepresenteerd bij de opening van de gelijknamige tentoonstelling van affiches van Cor van Velsen in het Affichemuseum Hoorn. Deze tentoonstelling is te zien van 15 nov. 2009 tot 28 febr. 2010.

uitgeverij
[Z]OO producties is een klein uitgeverij die zich vooral bezig houdt met uitgaven op het gebied van (grafische) vormgeving. Interessant is bijvoorbeeld de serie Roots, kleine boekjes met portretten van belangrijke grafisch vormgevers.

UPDATE

Op dinsdag 5 januari 2010 is op 88 jarige leeftijd in zijn woonplaats Hilversum afficheontwerper Cornelius van Velsen overleden.

Taschen presenteert smakelijke letterproef

Jong-Type-Taschen2009
Cees de Jong (editor), Jan Tholenaar
Type
A Visual History of Typefaces & Graphic Styles, 1628-1900 (volume 1)

Jong-Type-1

Een visuele geschiedenis van fonts en grafische stijlen.
Dit boek laat de mooiste en meest opmerkelijke voorbeelden van fontscatalogi uit de geschiedenis zien, met een bijzondere nadruk op de periode van midden 19e eeuw tot midden 20e eeuw, toen catalogi in kleur op hun hoogtepunt waren.

Het is een selectie uit de collectie van de Nederlandse verzamelaar Jan Tholenaar en laat de evolutie van de drukletter zien in al haar verschillende incarnaties d.m.v. prachtig ontworpen catalogi die niet alleen lettertypes in roman, italic, vet, half-vet, smal en breed laten zien, maar ook karakters, randen, versieringen, beginletters en decoraties alsook vaak spectaculaire voorbeelden van het gebruik van letters. De Victoriaanse fonts hebben een prominente plaats in dit boek. Ook voorbeelden van lithografie, letters van etaleurs, inscripties van beeldhouwers en kalligrafen worden getoond en beschreven.

De (geïlustreerde) inleiding beslaat 80 pagina’s, daarna is het vooral beeldmateriaal met korte toelichtingen, veelal uit letterproeven. De opzet en kwaliteit van de afbeeldingen maken het ook voor de niet-professional een zeer aantrekkelijke uitgave.

Jong-Type-3Jong-Type-2

Dit eerste deel laat voorbeelden zien van vóór de 20e eeuw, beschreven door redacteur Cees de Jong en verzamelaar Jan Tholenaar. In het voorjaar van 2010 verschijnt het tweede deel.

Taschen, aug. 2009 / tekst in het Engels, Duits en Frans / hardcover – 360 pag. – afm. 32 x 25 cm /  ISBN 9783836511018 / Verkoopprijs 39.90 Euro (niet leverbaar)

Het tweede deel van Type is verschenen in februari 2010.

Reviews

James Puckett op website ‘i love typography’, 6 nov. 2009.

De Best Verzorgde Boeken 2008

Hoek-Best_verzorgde_boeken_2008

K. van der Hoek, P. Dijstelberge
De Best Verzorgde Boeken 2008
The Best Dutch Book Designs 2008

CPNB, juli 2009

ingenaaid – tweetalig – illustr., 264 pagina’s, 24 x 17 cm cm
ISBN 9789059651074, verkoopprijs € 26,99

te koop bij bol.com

De beoordeling voor de Best Verzorgde Boeken vond dit jaar voor de vijftigste maal plaats. Deze catalogus is dus een jubileumeditie.

De Best Verzorgde Boeken 2008 The Best Dutch Book Designs presenteert uitgebreid de 33 Best Verzorgde Boeken van 2008. Deze werden door een vakjury gekozen uit 447 inzendingen.

Als extra bevat de catalogus een presentatie van 33 pre-Best Verzorgde Boeken. Dat is een selectie boeken uit de jaren 1480 tot 1950 die ter gelegenheid van de jubileumexpositie in Amsterdam door een speciale jury bijeen werd gebracht. Het zijn boeken uit het rijke bezit van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Deze keuze wordt ingeleid door jurylid-boekhistoricus Frans A. Janssen.


Hoek-Best_verzorgd_spread1

De vormgeving van het boek werd dit jaar verzorgd door Studio Sander Boon. Op de website van het buro staan meer afbeeldingen uit het boek.

Een spread uit het gedeelte pre-Best Verzorgde Boeken >

Het boek ‘Wendingen’ opnieuw uitgebracht.

Coultre-Wendingen
Martijn F. Le Coultre
Wendingen 1918-1932
Architectuur en vormgeving

Librero Uitgevers, februari 2009

Gebonden, 272 pagina’s, 25 x 25 cm
ISBN 9789057644412, verkoopprijs € 19,95

te koop bij bol.com

Het eerste nummer van Wendingen verscheen in 1918. Initiatiefnemer en eerste hoofdredacteur was architect Wijdeveld. De omslagen werden door gerenommeerde kunstenaars en architecten ontworpen. De inhoud is zeer gevarieerd en behandelt vrijwel alle toen bestaande nationale en internationale richtingen op het gebied van beeldende kunst, architectuur, typografie, theaterontwerpen en toegepaste kunsten. In totaal werden er 116 nummers uitgegeven, met steeds hetzelfde formaat en op Japanse wijze met raffia bijeengebonden.

In Wendingen lezen we over het werk van o.a. Josef Hoffmann, Michel de Klerk, Frank Lloyd Wright, Gustav Klimt, H.P. Berlage, Hermann Finsterlin, Eileen Gray en Erich Mendelsohn. In de lijst met namen van de omslagontwerpers vinden we vertegenwoordigers van de Nieuwe Kunst – Roland Holst, Jan Toorop, J.L.M. Lauweriks, K.P.C. de Bazel en Lion Cachet; de Amsterdamse School – Hildo Krop en Michel de Klerk; het expressionisme – Jan Sluijters; en van het nieuwe constructivisme – Vilmos Huszar, El Lissitzky, W.H. Gispen en L.C. van der Vlugt.
(tekst uitgever)

Deze uitgave verscheen eerder bij V+K Publishing, Blaricum, 2001 / ISBN 9789074265133. Uitgegeven ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in Grafisch Museum De Beyerd te Breda van 25 maart t/m 13 mei 2001.

De omslagen van de Salamanderpockets

Salamander-cover
Ton Anbeek, Paul Hefting
De omslagen van de Salamanderpockets 1958-1996

Dit boekje is uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling “De omslagen van de Salamanderpockets 1958-1996” eind 2008 in de drukkerij van Lenoirschuring te Amstelveen.

Het bevat naast een uitvoerige inleiding, een compleet overzicht met de covers van alle 760 verschenen Salamanderpockets

Dit boekje is niet in de boekhandel verkrijgbaar. Gedrukte exemplaren worden, zolang de voorraad strekt, als relatiegeschenk uitgereikt. Aan belangstellenden wordt op verzoek een exemplaar toegezonden.

Lenoirschuring, Amstelveen, april 2009 / 358 pag. / afm. 20 x 12 cm / niet verkrijgbaar in de boekhandel / oplage 1500 ex.

Salamander-spread1Salamander-spread2