De geschiedenis van 450 jaar Deventer Stads- en Athenaeumbibliotheek beschreven

Hans Peeters
Romantiek en mythevorming rond een bibliotheek
450 jaar geschiedenis van Stads- en Athenaeumbibliotheek (1560-2010)

De Stads- en Athenaeumbibliotheek, gelegen in het oude centrum van de boekenstad Deventer, is de oudste stadsbibliotheek van Nederland, gesticht in 1560. In dat jaar kocht het Deventer stadsbestuur voor 102,5 goudgulden het boekenbezit van wijlen Jan Willemszoon Bruinvis (pastoor Phoconius). Nog datzelfde jaar gaf het bestuur opdracht om ‘voir dese Stadtsboecken’ een kast te maken. Daarmee was de Stadsbibliotheek van Deventer gesticht.

In 1630 werd het Athenaeum Illustre opgericht. Deze gewestelijke hogeschool bleef tot 1878 bestaan. Hiermee werd de stadsbibliotheek tevens de bibliotheek van het Athenaeum. Dit verklaart de naam Athenaeumbibliotheek.

In 1995 werden de collecties en de dienstverlening van de Athenaeumbibliotheek en de bibliotheek van de Saxion hogeschool geïntegreerd en in 1999 werden de organisaties van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek samengevoegd.

De voormalig SAB-directeur Hans Peeters heeft ter gelegenheid van dit jubileumjaar de geschiedenis van deze bibliotheek en haar bijzondere collecties vastgelegd in een lijvig boekwerk.

Vanaf 11 oktober is het boek Romantiek en mythevorming rond een bibliotheek; 450 jaar geschiedenis van Stads- en Athenaeumbibliotheek verkrijgbaar aan de balie van de Athenaeumbibliotheek en via hun webwinkel. Het boek kost € 39,50, maar leden van de Vereniging van Vrienden betalen € 19,75. Als u zich aanmeldt als lid van de vereniging voor € 17,50 kunt u direct het boek voor de helft van de prijs aanschaffen. Zie voor verdere informatie de website van SAB.

Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB), oktober 2010 / gebonden met stofomslag, geïllustreerd in full color – 405 pag. / ISBN 9789080989689 / Verkoopprijs € 39,50

– Voor de expositie ‘Tien Eeuwen Topstukken’ opent Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer (SAB) haar boekenschatkamers om van 12 oktober 2010 tot 16 januari 2011 de absolute top van haar collectie aan het grote publiek te tonen in Historisch Museum Deventer.

Geschiedenis van 175 jaar Van Stockum toch in boekvorm verschenen

Bob Th.W. Jongschaap
Van Stockum, sinds 1833
177 jaar boekhandel, veilinghuis, uitgeverij en literair leven in Den Haag

Van Stockum Boekverkopers, Hofleverancier sinds 1991, bestaat anno 2010 177 jaar. De van origine Haagse onderneming is inmiddels uitgegroeid tot een breed gesorteerde kwaliteitsboekhandel met winkels in Den Haag en Leiden elk met eigen specialisaties en een uitgebreide algemene internationale collectie boeken, de internetboekhandel en de internationale abonnementenservice.

Ter ere van het 175-jarig bestaan in 2008 heeft Bob Th.W. Jongschaap de geschiedenis van Van Stockum beschreven in: “Van Stockum 1833-2008: 175 jaar boekhandel, veilinghuis, uitgeverij en literair leven in Den Haag”.

In 2008 is de uitgave, voorzien van vele illustraties, gepubliceerd op de website van Van Stockum (en daar nog steeds te zien).

De auteur Bob Th.W. Jongschaap, 40 jaar werkzaam geweest bij Van Stockum, heeft een uitgebreid onderzoek gedaan naar het verleden van de boekhandel, de uitgeverij en het veilinghuis. Daarnaast is hij gedoken in de geschiedenis van het boekenvak en het literaire leven in Den Haag. In een vijftal hoofdstukken doet Bob Jongschaap hier verslag van.

(tekst uitgever)

Van Stockum, juni 2010 / Paperback – 316 pag. – afm. 38 x 26 cm / ISBN 9789070095055 / Verkoopprijs € 35,00

Gelukkig heeft men toch besloten om deze uitgave in druk uit te brengen. In 2008 stond op de website te lezen dat het boek niet gedrukt zou worden, maar aangezien er de afgelopen twee jaar toch voortdurend werd gevraagd naar een gedrukte versie heeft men besloten dit alsnog te doen. Het boek is alleen bij de uitgever te koop.

‘The World of the Book’, prachtige uitgave van de MUP, nu verkrijgbaar in softcover

Des Cowley, Clare Williamson
The World of the Book

Melbourne University Publishing, juni 2010

softcover, 264 pagina’s, 27 x 23 cm
ISBN 9780522857191, verkoopprijs € 28,99

te koop bij bol.com

Veel buitenlandse boeken zijn tegenwoordig via bol.com op even simpele wijze te bestellen als Nederlandse uitgaven en meestal ook snel leverbaar.

Een voorbeeld is ‘The World of the Book’, een uitgave van Melbourne University Publishing. Dit boek verscheen oorspronkelijk in 2007 in een gebonden versie, maar is dit jaar opnieuw uitgebracht als softcover.

De uitgever schrijft:

‘All earthly existence must ultimately be contained in a book.’

French poet Stéphane Mallarmé understood that books hold the world’s stories. From the earliest known myths and legends to postmodern fictions, books are mirrors of real worlds, windows into imagined worlds and keepers of powerful ideas.

Beautifully illustrated, The World of the Book is a celebration of this age-old tradition drawing upon the rare collections of the State Library of Victoria. A journey through time and across the globe, this volume features great books and publishing innovations of the past and present. It also revels in the sheer beauty of books as objects to be desired and treasured.

Within these covers you will discover an illuminated manuscript created for the Medici family of Florence in 1479; masterpieces of early printing, such as Gutenberg’s Bible and Aldus Manutius’s Hypnerotomachia Poliphili; books recording the scientific discoveries of Copernicus, Galileo and Newton; atlases and illustrated accounts from the great age of travel and exploration; works by the great botanical and natural history artists, such as Redouté, Audubon and Gould; the woodblock books of Japanese artist Hokusai; the lavish productions by William Morris and the Kelmscott Press; literary greats from William Shakespeare to Virginia Woolf; children’s books, Beat literature and pulp fiction, graphic novels, artists’ books and contemporary graphic design.

The World of the Book pays homage to our love of books, and demonstrates the book’s long and rich traditions and its great contributions to modern life.

 

The Miegunyah Press is a special imprint of Melbourne University Publishing that publishes prestigious books of the highest printing and design quality at affordable prices.

About the Authors
Des Cowley is Rare Printed Collections Manager at the State Library of Victoria and has more than 20 years’ experience working with rare books. Clare Williamson is Exhibitions Curator at the Library. They are the joint curators of the Library’s permanent exhibition Mirror of the World: Books and Ideas.


De hardcoverversie uit 2007 is ook nog verkrijgbaar bij Bol.com (niet meer)

Melbourne University Publishing, 2007 / hardcover – 264 pag. – afm. 27 x 23 cm / ISBN 978-0522853780 / Verkoopprijs € 40,99

Honderd jaar private press in Nederland beschreven in ‘Het ideale boek’

Paul van Capelleveen en Clemens de Wolf (red.)
Het ideale boek
Honderd jaar private press in Nederland 1910-2010

Uitgeverij Vantilt, november 2010

gebonden, rijk geïllustreerd in kleur, ca. 240 pagina’s, 31,5 x 24,5 cm
ISBN 9789460040603, verkoopprijs € ca. 34,95

te koop bij bol.com

Het verschijnsel van de private press deed zijn intrede in Nederland in 1910 met de oprichting van de bibliofiele uitgeverij De Zilverdistel. Naar voorbeeld van The Kelmscott Press en andere Engelse private presses vormde Jean-François van Royen haar later om tot een ‘eigen-pers’. De Zilverdistel is het beginpunt van een relatief klein, maar uitermate dynamisch, creatief en invloedrijk onderdeel van de Nederlandse boekcultuur.

In Het ideale boek passeert honderd jaar private press de revue. Bibliofiele series als Palladium bepaalden in het interbellum mede de boekvormgeving. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden circa duizend clandestiene uitgaven vervaardigd door zo’n negentig drukkers en uitgevers.

In de tweede helft van de vorige eeuw kwam het genre private press tot grote bloei, onder meer door de veranderingen in de grafische industrie. Leraren, kunstenaars, grafici en vele anderen begonnen uit liefhebberij met een eigen drukpers. Prachtige boeken met interessante teksten en fraaie illustraties op bijzonder papier waren het resultaat. Sinds 1975 zijn deze liefhebbers verenigd in de Stichting Drukwerk in de Marge, waarbij nu zo’n 175 actieve drukkers zijn aangesloten. De laatste jaren krijgt het lood meer en meer concurrentie van de computer en de kleurenprinter.

Behalve de recente geschiedenis van de private press komen in Het ideale boek ook de voorlopers tot in de zestiende eeuw aan bod. Daarnaast wordt de relatie met de Nederlandse literatuur beschreven en natuurlijk blijft ook de verzamelaar van de aantrekkelijke bibliofiele uitgaven niet buiten beeld.

(tekst uitgever)

Met bijdragen van Paul van Capelleveen, Marieke van Delft, Sjoerd van Faassen, Lisa Kuitert, Ellen van Oers, Reinder Storm, Kees Thomassen en Clemens de Wolf.

Tentoonstelling – Dit boek verschijnt bij de tentoonstelling ‘Het ideale boek. Honderd jaar private press in Nederland 1910-2010’ in Museum Meermanno in Den Haag van 19 november 2010 tot en met 20 februari 2011.

Over dit boek werd geschreven door…

O vermiljoenen spleet! – geschiedenis van de Franse erotische literatuur

Bart van Loo
O vermiljoenen spleet!
Seks, erotiek en literatuur

Uitgeverij Meulenhoff | Manteau, Antwerpen, februari 2010

paperback, 293 pagina’s, 21.5 x 14 cm
ISBN 9789085421092, verkoopprijs € 19,95

te koop bij bol.com

In deze broeierige geschiedenis van de erotiek lees je hoe onze kijk op seksualiteit in het voorbije millennium is geëvolueerd. O vermiljoenen spleet! laat niemand onbewogen.

Bart Van Loo verleidt ons tot een intrigerende reis langs de erotische teksten van auteurs die de wulpse lichamelijkheid hebben bezongen. Hoe en waarom deden ze het? Ze trotseerden de censuur en beschreven zonder schroom de intiemste dingen. Die lagere hartstochten komen uitgebreid aan bod. Rabelais’ scabreuze taal, wellustige renaissanceblazoenen en gekruide pedagogische erotica leiden Van Loo naar de legendarische libertijnse teksten van Denis Diderot en markies de Sade. Nadien neemt Van Loo ons mee naar de rechtszalen van het preutse, victoriaanse tijdperk, waar Baudelaire en Flaubert hun zedeloze teksten hartstochtelijk verdedigen. Ten slotte houdt Van Loo ook de hedendaagse pornografie van Michel Houellebecq en Catherine Millet tegen het licht.

Van Loo (her)las de op dit gebied toonaangevende Franse traditie van haver tot gort, maar vergat natuurlijk andere aangebrande klassiekers uit de wereldliteratuur niet en selecteerde bovendien prachtige eeuwenoude gravures om zijn boek mee te verluchten.

Recensies

‘Schrijvende vrouwen’ – een kleine literatuurgeschiedenis in 56 schrijversportretten

Jacqueline Bel, Thomas Vaessens
Schrijvende vrouwen
Een kleine literatuurgeschiedenis van de Lage Landen (1880-2010)

Dit boek laat de lezer in zesenvijftig schrijversportretten kennismaken met de breedte en de rijkdom van de Nederlandstalige literatuur sinds 1880. Zoals alle geschiedenissen is ook deze kleine geschiedenis selectief. In dit boek draait het om de vraag wat er gebeurt wanneer we een louter vrouwelijke lijn door de moderne Nederlandse en Vlaamse literatuur trekken. Het belangrijkste selectiecriterium (de auteurs moeten vrouw zijn) staat niet op de voorgrond. Maar in veel bijdragen speelt het gender-perspectief wel een rol. Zoals bij Cécile Goekoop, die in Hilda van Suylenburg, bijgenaamd de ‘Hollandsche Negerhut’, de vrouwenkwestie aansneed en propageerde dat de vrouw alleen met een betaalde baan gelukkig kon worden. Of bij Annie Salomons, in haar min of meer autobiografische debuutroman Een meisje-studentje (1907) over een meisje dat de destijds atypische stap zet om te gaan studeren. En later bij Anja Meulenbelt, die afrekende met het mannenbolwerk waarin literatuur van vrouwen werd afgedaan als ‘damesromans’.
Maar het boek beperkt zich nadrukkelijk niet tot de emancipatoire thematiek. Connie Palmen wordt bijvoorbeeld gepresenteerd als schrijver én filosoof. Er is in de beeldvorming en in de literatuurgeschiedschrijving de afgelopen decennia wel iets veranderd. Schrijvers als Charlotte Mutsaers, Désanne van Brederode en Marjolein Februari worden gezien als belangrijke postmoderne auteurs. Schrijvende vrouwen toont de grote variëteit aan vrouwelijke stemmen in de Nederlandse en Vlaamse literatuur.
(tekst uitgever)

Amsterdam University Press (AUP), juni 2010 / paperback – 320 pag. – afm. 22,5 x 17 cm / ISBN 978 90 8964 216 5 / Verkoopprijs € 29,50

Jacqueline Bel is hoofddocent Moderne Nederlandse letterkunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Thomas Vaessens is hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Huizinga Instituut.

Recensies

Franstalige uitgave over de boekgeschiedenis van het prinsbisdom Luik (980 – 1795)

Paul Bruyère (ed.), Alain Marchandisse (ed.)
Florilège du livre en Principauté de Liège
du IXe au XVIIIe siècle

Eind 2009 verscheen onder redactie van Paul Bruyère (Hogere bibliotheekschool van Luik) en Alain Marchandisse (Universiteit van Luik) Florilège du livre en principauté de Liège du IXe au XVIIIe siècle. Het lijvige boek, volledig in kleur, rijk geïllustreerd met afbeeldingen van boeken en manuscripten van bibliotheken uit de hele wereld, werd samengesteld door 37 vooraanstaande historici, die de rijke boekhistorie van het prinsbisdom Luik in de aangegeven periode beschrijven.

In 22 hoofdstukken komen verschillende thema’s aan bod: manuscripten, kronieken, literatuur in de onderscheiden talen, drukkerijen, religieuze uitgaven, rechtsgeschiedenis, reisgidsen, heraldische werken, wapenboeken, muziekboeken, privé bibliotheken, ‘openbare’ bibliotheken etc. Hier de complete inhoud (pdf).

Het gaat hier weliswaar om een Franstalige uitgave, maar is het vermelden waard omdat het slechts zelden mogelijk is een boek te kopen van deze uitgever, de Société des Bibliophiles liégeois. Deze bibliofiele vereniging werd in 1863 opgericht. Deze besloten vereniging kent een gelimiteerd aantal leden: 150 particulieren (lidnummers 1-150) en 25 instituten (lidnummers 201-225). Toelating is alleen mogelijk met instemming van de overige leden. De Société geeft op onregelmatige tijdstippen zeer exclusieve boeken uit, vaak gedrukt op handgeschept papier en zeer fraai gebonden, in een zeer beperkte oplage en meestal alleen voor de leden. De voor de leden bestemde boeken zijn zelfs voorzien van naam, lidnummer en een handtekening van de secretaris van de Société.

Dit boek verscheen in een oplage van 1100 exemplaren, waarvan er 175 zijn gereserveerd voor de leden van de Société, en het is uitsluitend verkrijgbaar bij de vereniging (voor inlichtingen: info@societelitteraire.be, of gebruik het bestelformulier).

Société des bibliophiles liégeois, dec. 2009 / gebonden met stofomslag – 560 pag. – afm. 30 cm / ISBN 978-2-9600900-0-0 / Verkoopprijs € 90,00 (is afhaalprijs, anders € 25,- verzendkosten)

Zie ook recensie bij Universiteit Luik

Wikipedia over prinsbisdom Luik

(met dank aan Antiquariaat Coriovallum)

De stijl van het Rijk – de visuele identiteit van de Rijksoverheid

Hestia Bavelaar
De stijl van het Rijk
de visuele identiteit van de Rijksoverheid

`De Stijl van het Rijk` geeft een beeld van de visuele communicatie van de Rijksoverheid door de jaren heen, gerelateerd aan ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving en in de wereld van het grafisch ontwerp. Het boek is een eerbetoon aan de huisstijlen waar afscheid van is genomen, met uniek, nooit eerder gepubliceerd beeldmateriaal. Ook vertelt het, in woord en beeld, het verhaal van de totstandkoming van de nieuwe rijksbrede huisstijl.

Het boek is gerealiseerd door een samenwerkingsverband tussen projectteam 1 Logo en Stichting Design Den Haag. De publicatie biedt een overzicht van alle departementale huisstijlen die zullen verdwijnen met de invoering van het Rijksbrede logo.

De publicatie is gepresenteerd op het symposium ‘De stijl van het Rijk’ op 4 juni 2010.

Van het boek is ook een Engelstalige versie beschikbaar, ISBN 9789081549714

Idea Books, juni 2010 / gebonden, illustr. – 192 pag. – afm. 25 x 22 cm / ISBN 9789081549721 / Verkoopprijs € 25,00

Design en Overheid
‘Design Den Haag 2010-2018’ onderzoekt de culturele, economische en maatschappelijke betekenis van de relatie tussen Design en Overheid binnen Europa in een internationale context. Design Den Haag organiseert vanaf zomer 2010 iedere twee jaar in totaal vijf publieksevenementen met tentoonstellingen, publicaties, lezingen en debatten, workshops en documentaires op het gebied van public design, visuele communicatie en architectuur. Iedere editie is een samenwerking tussen Den Haag en een andere Europese regeringsstad: Berlijn (2010), Stockholm (2012), Parijs (2014), Londen (2016) en Rome (2018).
Website Design en Overheid

Website over de ontwikkeling van de Rijkshuisstijl

– dr. Hestia Bavelaar is docent en onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht.

Roman over historische staking in Turnhoutse papierindustrie

Robert Baeken
Het verdriet van Turnhout

Op 17 juni 2010 is het precies 100 jaar geleden dat de arbeiders bij “La Turnhoutoise” in staking gingen. Deze staking breidde zich uit over de hele papierverwerkende nijverheid van de stad Turnhout. In totaal legden 500 arbeiders gedurende meer dan zes maanden het werk neer. Het was bijgevolg de zwaarste strijd voor het verenigingsrecht in de geschiedenis van de Turnhoutse grafische industrie.

Tegen deze achtergrond speelt een historische roman, geschreven door Kempens schrijver Robert Baeken.

“Het verhaal beschrijft in grote lijnen de sociale strijd om het verenigingsrecht in de Turnhoutse papierverwerkende nijverheid tijdens de tweede helft van 1910. Tijdens deze achtergrond van historische gegevens wordt een episode geschetst uit het leven van Janus Duprez, een wat zonderlinge rentenier die zich, na een onduidelijk overlijden van zijn vrouw, in datzelfde jaar opnieuw in zijn geboortestad komt vestigen. Dat hij alleen is, weinig belangen heeft en geneigd is zich buiten het openbare dispuut te houden, maakt hem zeer geschikt tot de onpartijdige waarnemer, nodig om het ideologische conflict tussen patronaat, de machtige clerus en het toen sterk opkomende socialisme via zijn persoon in een juiste historische context uit te diepen.”

Het initiatief voor deze roman werd genomen door de Historische Drukkerij in Turnhout, die hiermee aandacht vraagt voor deze historische gebeurtenis. Ook de productie van het boek werd grotendeels verzorgd door de Historische Drukkerij.

Het zetwerk werd gemaakt met behulp van een Monotype zetselgietmachine en het binnenwerk werd gedrukt op een Marinoni cilinderpers uit 1880 uit de collectie van de Historische Drukkerij. De katernen werden in de Historische Drukkerij handmatig genaaid. De gevormde boekblokken werden eveneens manueel verlijmd en voorzien van het, elders digitaal gedrukte, omslag.

‘Het verdriet van Turnhout’ verschijnt in een eenmalige oplage van 500 exemplaren en is verkrijgbaar voor slechts 12 euro in de Historische Drukkerij Turnhout of bij de schrijver Robert Baeken, Vosselaar.

Historische Drukkerij Turnhout, juni 2010 / genaaid, softcover – 160 pag. – afm. 24,5 x 17,5 cm / ISBN / Verkoopprijs 12 Euro

Over dit boek werd geschreven door…

Bruno de Wit, SAP-rood, 3 oktober 2010

Centsprenten – Massaproduct tussen heiligenprent en stripverhaal

Aernout Borms
Centsprenten
Massaproduct tussen heiligenprent en stripverhaal

Uitgeverij d’Jonge Hond, juni 2010

softcover, ca. 100 illustraties, 96 pagina’s, 20 x 20 cm
ISBN 9789089101709, verkoopprijs € 22,50

te koop bij bol.com

De Koninklijke Bibliotheek (KB) te Den Haag heeft de laatste jaren door aankoop en diverse schenkingen een collectie van circa 1.300 Centsprenten verworven. Deze uitgave biedt een verkenning van dit nu vergeten drukwerk, dat ooit in enorme hoeveelheden lering en vermaak aan kinderen en volwassenen verschafte.
Centsprenten boden gedurende bijna drie eeuwen betaalbare ontspanning en informatie voor brede lagen van de bevolking. Het zijn de voorlopers van het goedkope prentenboek, het tijdschrift en het stripverhaal. De vaak weinig geletterde kopers konden voor een prikje kennis nemen van belangrijke gebeurtenissen zoals rampen, misdrijven en veldslagen. Prenten met levens van heiligen of bijbelse taferelen gaven uiting aan devotie en religieuze overtuigingen. Er werd de spot gedreven met kwakzalvers, oude vrijsters, pantoffelhelden en slachtoffers van oplichterij. Fantasieën kwamen op prenten tot leven met allegorische onderwerpen zoals de liefdesboom, luilekkerland, de omgekeerde wereld en de levenstrap.

De technische mogelijkheden van het drukken, waardoor de manier van illustreren sterk werd bepaald, krijgen speciale aandacht.
Van de 17de tot in de 20ste eeuw zijn tientallen miljoenen prenten over Nederland verspreid. In Centsprenten wordt dit rijke erfgoed in woord en beeld in kaart gebracht.

Dit boek verschijnt in de reeks over geïllustreerde (kinder-)boeken onder redactie van Saskia de Bodt, bijzonder hoogleraar Illustraties aan de Universiteit van Amsterdam en uitgegeven door Uitgeverij d’Jonge Hond i.s.m. de Koninklijke Bibliotheek.

– Het eerste exemplaar van het boek Centsprenten is uitgereikt op een symposium over kinderprenten op 2 juni 2010, ter gelegenheid van de tentoonstelling Kinderprent voor 1 cent in het Historisch Museum in Rotterdam.

– Op 19 december 2007 is een belangrijke collectie van ruim 1000 centsprenten uit de periode 1730 tot 1900 aan de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag geschonken door het echtpaar Borms-Koop (meer info bij KB).

– Het beeldmateriaal voor dit boek is beschikbaar gesteld door de Koninklijke Bibliotheek die haar hele collectie centsprenten voor publiek toegankelijk maakt via de website Het Geheugen van Nederland.

Veel informatie over centsprenten is ook te vinden op de website van Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur (SGKJ).